Vì sao Real Madrid lại sa sút khi có Mbappe?

Nghe có vẻ vô lý nhưng lại là sự thật. Real Madrid có tay săn bàn vào loại cự phách nhất thế giới hiện tại trong đội hình lại chơi kém hiệu quả hơn.

Kylian Mbappé: Hiệu ứng Ewing thời hiện đại?

Năm 1999, Bill Simmons – cây bút nổi tiếng  – đã lần đầu tiên đề cập đến khái niệm "Lý thuyết Ewing" trong một bài viết.

Ý tưởng này bắt nguồn từ một người bạn của Simmons, người tin rằng các đội bóng của Patrick Ewing – từ Georgetown đến New York Knicks – lại chơi tốt hơn một cách khó hiểu mỗi khi Ewing vắng mặt vì chấn thương hoặc dính lỗi cá nhân.

Patrick Ewing là ngôi sao trung phong được New York Knicks chọn ở lượt đầu tiên kỳ NBA Draft 1985. Tuy nhiên, sự nghiệp của anh lại trùng thời với Michael Jordan – huyền thoại vĩ đại nhất mọi thời đại – khiến Knicks dù thắng rất nhiều trận nhưng chưa từng giành nổi chức vô địch NBA.

Tháng 5/1999, trong trận chung kết miền Đông NBA, Ewing dính chấn thương gót Achilles khi Knicks đang hòa 1-1 với Indiana Pacers.

Giới chuyên môn tin rằng Pacers sẽ dễ dàng tiến tới loạt trận cuối cùng, nhưng Simmons đã mạnh dạn giới thiệu "Lý thuyết Ewing" trong bài viết của mình – và kỳ diệu thay, Knicks thắng liền ba trận để đoạt vé vào chung kết.

Từ đó đến nay, "Lý thuyết Ewing" đã bị chế giễu và đơn giản hóa. Nhiều người phản bác: "Nếu không cần ngôi sao, vậy sao Knicks vẫn lẹt đẹt suốt hai thập kỷ sau khi Ewing rời đi?" Thực ra, Simmons không chủ ý chọn Ewing để quy chụp hiện tượng này. Đó chỉ là một ví dụ cụ thể, còn điều cốt lõi của lý thuyết là:

"Đôi khi chúng ta đánh giá quá cao giá trị một cầu thủ. Khi anh ta rời đi, những người còn lại có cơ hội thi đấu đúng phong cách và vai trò phù hợp hơn. Cũng có lúc, chấn thương hay sự ra đi buộc tập thể nhận ra mình đã quá lệ thuộc vào một cá nhân – và từ đó, cả đội cùng bước lên một tầm cao mới."

Một ví dụ gần đây rất phù hợp với lý thuyết này là chuyện Kylian Mbappé rời Paris Saint-Germain sang Real Madrid.

Hãy tưởng tượng: cầu thủ được coi là xuất sắc nhất thế giới rời đội bóng cũ, và ngay lập tức đội bóng mới (Real Madrid): sa sút, còn đội bóng cũ (PSG): tiến bộ vượt bậc.

Nghe có vẻ phi lý, nhưng đó chính xác là những gì đã xảy ra sau khi Kylian Mbappé chuyển từ PSG sang Real Madrid.

Trước thềm trận El Clasico tại chung kết Cúp Nhà vua Tây Ban Nha (Copa del Rey) giữa Real Madrid và Barcelona, chúng ta hãy cùng mổ xẻ: Tại sao sự xuất hiện của Mbappé lại khiến Real Madrid đi xuống, trong khi PSG lại thăng hoa sau khi chia tay anh?

Vì sao Real Madrid sa sút khi có Kylian Mbappé?

Rủi ro lớn nhất khi Real Madrid chiêu mộ Mbappé rất rõ ràng: Họ đưa về thêm một tiền đạo không tham gia phòng ngự. Dù hàng công có thể bùng nổ với Mbappé, Vinícius Júnior, Rodrygo và Jude Bellingham, thì hàng thủ lại chịu áp lực cực lớn.

Mùa trước, Madrid dựa rất nhiều vào sự xuất sắc cá nhân: từ thủ môn cho tới những tiền vệ trẻ đầy năng động và bộ đôi trung vệ hàng đầu. Thêm Mbappé, một trong những tiền đạo ít tham gia pressing nhất thế giới, đồng nghĩa với việc cấu trúc phòng ngự vốn đã mong manh càng thêm mỏng manh.

Dù vậy, thống kê cho thấy sự sa sút nơi hàng thủ là có, nhưng không quá nghiêm trọng. Nếu so sánh số bàn thua kỳ vọng (expected goals) và số bàn thua thực tế (điều chỉnh theo tỷ lệ 70%/30%) trong hai mùa gần nhất, Real chỉ thủng lưới nhiều hơn vài bàn, một cái giá chấp nhận được nếu đổi lại bằng hiệu suất ghi bàn tăng vọt. Nhưng bi kịch ở đây là: hàng công cũng... tệ hơn.

Tại sao hàng công của Real Madrid lại kém hiệu quả?

Real Madrid vừa bổ sung cầu thủ tấn công được coi là xuất sắc nhất thế giới – nhưng hàng công lại thụt lùi. Vấn đề nằm ở sự thiếu ăn ý giữa các ngôi sao.

Một hàng công đỉnh cao cần ba cầu thủ có kỹ năng khác nhau, bổ trợ cho nhau trên mỗi tình huống bóng. Ví dụ tiêu biểu: Liverpool với Mohamed Salah, Roberto Firmino và Sadio Mané. Barcelona hiện tại với Robert Lewandowski, Lamine Yamal và Raphinha.

Họ có thể trao đổi vai trò liên tục: người dốc bóng, người phối hợp, người kết thúc. Sự linh hoạt đó khiến đối thủ không thể phòng ngự hiệu quả.

Ở Real Madrid hiện tại, ba cầu thủ tấn công chủ lực gồm Mbappé, Vinícius Júnior và Rodrygo gần như làm chính xác một việc là chơi lệch trái, rê bóng vào vòng cấm.

Thống kê bản đồ nhiệt của Mbappé mùa này cho thấy rõ điều đó: anh chủ yếu hoạt động bên cánh trái, gần như không tham gia xử lý bóng ở khu vực trung lộ – nơi "có khung thành" và dễ ghi bàn nhất!

Một lý do khác khiến Real Madrid gặp khó là sự giải nghệ của Toni Kroos – người điều tiết nhịp độ tấn công suốt nhiều năm. Không còn Kroos, Madrid thiếu hẳn những đường chuyền ổn định từ giữa sân lên tuyến đầu. Vì vậy, dù sở hữu những siêu sao tấn công, đội bóng hoàng gia Tây Ban Nha không tạo ra thế trận đủ chất lượng để phát huy hết khả năng của họ.