Văn hóa “vươn mình” trong kỷ nguyên mới (Bài 7): Mục tiêu cao, tầm nhìn lớn

Cuối năm 2024, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH,TT&DL) đã chủ trì hội thảo trực tiếp kết hợp trực tuyến với các địa phương trong cả nước để lấy ý kiến góp ý dự thảo Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Theo ông Trần Hoàng, Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả (đơn vị soạn thảo Dự thảo) cho biết, mục tiêu tổng quát của Chiến lược là phát triển các ngành công nghiệp văn hóa trở thành ngành kinh tế quan trọng. Qua đó, góp phần quảng bá văn hóa Việt Nam và khẳng định thương hiệu, vị thế quốc gia trên trường quốc tế.

Mục tiêu cụ thể

Theo đó, chúng ta phát triển có trọng tâm, trọng điểm một số ngành công nghiệp văn hóa để tăng cường tính quảng bá, lan tỏa các giá trị văn hóa, lịch sử đất nước, con người Việt Nam, thúc đẩy giao lưu, hội nhập quốc tế và tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Trong đó, hướng đến năm 2030, các ngành công nghiệp văn hóa đóng góp 7% GDP quốc gia.

Lực lượng lao động trong các ngành công nghiệp văn hóa bình quân tăng 08%/năm, chiếm tỷ trọng 06% trong tổng lực lượng lao động của nền kinh tế. Tốc độ tăng trưởng về số lượng các cơ sở kinh tế hoạt động trong các ngành công nghiệp văn hóa bình quân đạt 08%/năm. Phấn đấu tốc độ tăng trưởng về giá trị xuất khẩu của các ngành công nghiệp văn hóa bình quân đạt 06%/năm. Mạng lưới các trung tâm công nghiệp văn hóa, không gian sáng tạo được quy hoạch đồng bộ, đầu tư hiện đại, tôn vinh điểm đặc sắc, độc đáo, gắn với xây dựng thương hiệu sản phẩm của địa phương, quốc gia; tăng cường tính liên kết vùng và liên kết các hệ thống hạ tầng, thiết chế văn hóa. Phát triển các sản phẩm công nghiệp văn hóa có chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu của xã hội, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống.

Đến năm 2030, có từ 5-10 thương hiệu quốc gia tham gia sâu rộng và khẳng định thương hiệu trên thị trường quốc tế. Các sản phẩm công nghiệp văn hóa được bảo hộ theo quy định của pháp luật về sở hữu trí tuệ để thúc đẩy phát triển và gia tăng giá trị.

Về mục tiêu cụ thể, theo ông Trần Hoàng, phấn đấu doanh thu của du lịch văn hóa chiếm 25% trong tổng thu từ khách du lịch, đạt khoảng 775 nghìn tỷ đồng (tương đương 32 tỷ USD); Phấn đấu doanh thu toàn ngành điện ảnh đạt khoảng 6,2 nghìn tỷ đồng, trong đó phim Việt Nam đạt khoảng 3,1 nghìn tỷ đồng; Mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm phấn đấu doanh thu đạt khoảng 3,1 nghìn tỷ đồng; Nghệ thuật biểu diễn phấn đấu doanh thu toàn ngành đạt khoảng 770 tỷ đồng; Phần mềm và các trò chơi giải trí: phấn đấu doanh thu ngành công nghiệp phần mềm và dịch vụ công nghệ thông tin đạt khoảng 1.260 nghìn tỷ đồng; doanh thu ngành công nghiệp trò chơi điện tử trên mạng trong nước đạt khoảng 25 nghìn tỷ đồng, phấn đấu xếp hạng thứ 3 về doanh thu trong khu vực Đông Nam Á; Phấn đấu doanh thu ngành quảng cáo (trên truyền hình, đài phát thanh, báo, tạp chí, internet, quảng cáo ngoài trời) đạt khoảng 80 nghìn tỷ đồng, đẩy mạnh loại hình quảng cáo tương tác, tích hợp, quảng cáo trên nền tảng số hóa và tích hợp giữa các loại hình, đẩy mạnh ứng dụng các công nghệ AI, IoT, Blockchain và BigData; Thủ công mỹ nghệ phấn đấu kim ngạch xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ đạt khoảng 150 nghìn tỷ đồng, thu hút khoảng 200 nghìn lao động thường xuyên trong các hoạt động về thủ công mỹ nghệ; Phấn đấu doanh thu từ thị trường thiết kế đạt giá trị khoảng 50 nghìn tỷ đồng, tăng cường khai thác các giá trị văn hóa Việt Nam trong các sản phẩm thiết kế gắn với phát triển xanh và bền vững; Lĩnh vực truyền hình và phát thanh phấn đấu 100% các Đài phát thanh, truyền hình đưa nội dung lên nền tảng số (ưu tiên các nền tảng số trong nước); 75% hộ gia đình cả nước sử dụng dịch vụ truyền hình trả tiền.

Cuối cùng là lĩnh vực xuất bản phấn đấu nhịp độ tăng trưởng doanh thu hằng năm đạt 4,5% - 5%, nâng tỉ lệ bản sách/người đạt 6 - 6,5 bản/người, xuất bản phẩm điện tử chiếm khoảng 20 - 30% số đầu sách, đưa Việt Nam đứng trong nhóm 3 nước có nền xuất bản phát triển, nhóm 4 nước có ngành công nghiệp in phát triển trong khu vực Đông Nam Á.

"Mục tiêu chung đến năm 2045, các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam phấn đấu doanh thu đóng góp 9% GDP và thu hút 6 triệu lao động để trở thành quốc gia phát triển về công nghiệp văn hóa trong khu vực châu Á, đồng thời khẳng định vị thế của Việt Nam trên bản đồ công nghiệp văn hóa thế giới" - ông Trần Hoàng nêu.

Hình thành "hệ sinh thái liên kết" vì công nghiệp văn hóa

Theo ông Trần Hoàng, để thực hiện được chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam, cần hình thành các doanh nghiệp lớn, tập đoàn kinh doanh các lĩnh vực liên quan đến công nghiệp văn hóa, tạo ra hệ sinh thái liên kết mang tính chuyên môn cao, chuyên nghiệp, đồng bộ giữa sáng tạo, sản xuất, kinh doanh, quảng bá và tiêu dùng. Đồng thời, từng bước xây dựng các trung tâm phân phối sản phẩm công nghiệp văn hóa tại thị trường trong nước và đẩy mạnh tham gia thị trường quốc tế. 

Ngoài ra, trong dự thảo, ông Trần Hoàng nhấn mạnh đến việc phát triển các ngành công nghiệp văn hóa theo các vùng kinh tế trọng điểm hiện nay, lựa chọn một số địa bàn tỉnh, thành phố có điều kiện thuận lợi nhất để giữ vai trò trung tâm kết nối, bao gồm: tam giác Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh; tứ giác TP.HCM - Bình Dương - Đồng Nai - Bà Rịa - Vũng Tàu; vùng ven biển Huế - Đà Nẵng - Quảng Nam - Quảng Ngãi và tam giác Cần Thơ - An Giang - Kiên Giang với trung tâm kết nối tương ứng của mỗi vùng là Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, Cần Thơ. 

Giai đoạn đến năm 2030, các sản phẩm công nghiệp văn hóa của Việt Nam đáp ứng thị trường tiêu dùng trong nước, tăng trải nghiệm, tiêu dùng của người dân, xuất khẩu ra thị trường quốc tế. Giai đoạn đến năm 2045, tăng cường xuất khẩu các sản phẩm công nghiệp văn hóa của Việt Nam ra thế giới, nâng cao sức cạnh tranh của các sản phẩm công nghiệp văn hóa Việt Nam trên thị trường quốc tế. Để đạt được các mục tiêu đề ra đến năm 2030, định hướng đến năm 2045, cần tập trung phát triển có trọng tâm các ngành.

Cụ thể, Điện ảnh, định hướng phát triển phim Việt Nam gồm các loại hình phim truyện, phim hoạt hình. Khuyến khích tăng cường khai thác các yếu tố văn hóa, đất nước, con người, danh lam - thắng cảnh... để kết nối phát triển du lịch và các sản phẩm công nghiệp văn hóa. Thu hút các đoàn làm phim quốc tế đến Việt Nam hợp tác, liên kết, nâng cao chất lượng sản xuất phim. Phim truyện chiếm thị phần lớn của phim chiếu rạp và phim truyền hình. Sản xuất phim hoạt hình ứng dụng công nghệ 2D, 3D, phim hoạt hình tĩnh (stop motion); xây dựng ngân hàng nhân vật hoạt hình IP của Việt Nam để gia tăng giá trị thương hiệu cho sản phẩm. Các doanh nghiệp tăng cường sản xuất các bộ phim hoạt hình xuất khẩu ra thị trường quốc tế.  

Đối với nghệ thuật biểu diễn, sẽ định hướng tập trung phát triển loại hình âm nhạc trẻ, đương đại và một số loại hình nghệ thuật truyền thống phù hợp với nhu cầu, thị hiếu của công chúng. Ứng dụng công nghệ hiện đại trong âm nhạc và một số loại hình nghệ thuật biểu diễn truyền thống (múa rối, nghệ thuật dân gian) để tăng giá trị trải nghiệm cho công chúng, khách du lịch trong nước và quốc tế. Nâng cao chất lượng, số lượng và quy mô các chương trình biểu diễn âm nhạc đáp ứng nhu cầu của thị trường, từng bước tạo dựng thương hiệu trong khu vực và trên thế giới. Hình thành cộng đồng công chúng yêu nhạc văn minh; nghệ sĩ có trách nhiệm với nghề nghiệp, ý thức trách nhiệm đối với các sản phẩm sáng tạo để tôn vinh các giá trị văn hóa Việt Nam.

Ngoài ra, các lĩnh vực như quảng cáo cần định hướng phát triển các sản phẩm trên nền tảng số, ứng dụng khoa học, công nghệ tiên tiến, bảo đảm nội dung trung thực, sáng tạo, hấp dẫn, dễ hiểu, dễ tiếp cận và gia tăng giá trị cho các sản phẩm, dịch vụ được quảng cáo, trong đó có các sản phẩm, dịch vụ công nghiệp văn hóa. Phần mềm và các trò chơi giải trí cần định hướng ưu tiên phát triển các loại hình trò chơi trên mạng viễn thông, mạng internet (game online). Thúc đẩy hoạt động sản xuất và phát hành trò chơi điện tử trên mạng theo hướng đa dạng hóa nội dung, có giá trị giáo dục về lịch sử, văn hóa Việt Nam… Du lịch văn hóa cần định hướng phát triển các sản phẩm du lịch mang tính đặc trưng, riêng biệt, cá biệt hóa trải nghiệm của du khách... Gắn du lịch văn hóa với tăng trưởng xanh, hướng đến mục tiêu phát triển bền vững, tôn vinh các giá trị con người, đất nước Việt Nam.