Ủy viên HĐTT QG Đoàn Phú Tấn: Tôi ngẩng cao đầu

(TT&VH Cuối tuần) - Tháng 9/2005, sau khi hàng loạt trọng tài (TT) bị bắt, cánh phóng viên đặt nhiều nhân vật trong tình trạng báo động đỏ, tiêu điểm là ông Ủy viên Hội đồng trọng tài quốc gia (HĐTTQG) Đoàn Phú Tấn, người chịu trách nhiệm phân công TT.

Họ thay phiên nhau trực chiến ở khắp mọi nơi mà ông Tấn có thể xuất hiện, cũng như những địa điểm mà ông có thể bị triệu tập. Nhà riêng của ông Tấn (ở An Dương, Tây Hồ) đến Trường THCS Hoàng Hoa Thám (nơi ông đang giữ chức hiệu phó) và đặc biệt là trụ sở Liên đoàn Bóng đá Việt Nam. Kết quả, ông Tấn bình an, thậm chí còn được phong hiệu trưởng.

Quá khứ

* Có một thời trước năm 2005, người ta bảo quyền sinh, quyền sát phân công TT thuộc về ông, như bắt trận cầu “thơm”, đăng ký TT FIFA. Tới khi hàng loạt TT vào tù, ông vẫn bình an. Đấy là sự bất ngờ?

- Đây là chuyện quá khứ nên tôi muốn nói ngắn gọn thế này. Khi tôi chịu trách nhiệm phân bổ TT, trăm người nhìn vào mỗi quyết định của tôi. Nếu tâm tôi không sáng, chỉ cần một quyết định vụ lợi, tôi khó thoát tội. Ngay các TT, vốn đều là học trò cũ của tôi, chưa một người nào dám mở miệng xin tôi làm trận đấu này hay có tên trong danh sách đăng ký TT gửi lên FIFA. Tính tôi thẳng thắn, tôi không bao giờ để bản thân và dạy học trò của mình làm điều trái lương tâm cả.

Sự cố mùa giải 2005 “quét” đi 19 TT hàng đầu Việt Nam. Tôi tiếc bởi họ là những TT xuất sắc và một thế hệ đáng chờ đợi cho bóng đá Việt Nam. Tôi vẫn còn được an ủi phần nào khi nhiều học trò không mờ mắt vì tiền để làm bậy. Cơ quan chức năng yêu cầu mở cuộc kiểm tra thẩm định các trận đấu. Và không có trận đấu nào, các TT có quyết định “đổi trắng, thay đen” kết quả cả. Cái tội của họ chính là việc nhận quà biếu xén của các đội sau trận đấu. Đó là thông lệ ngầm. TT biết đó là sai, lại chấp nhận nhận quà, cũng có nghĩa đồng lõa. Tới khi hiểu ra sự việc thì mọi thứ đã quá trễ.

Hiện tại

* Ông có nghĩ công tác TT chưa bắt kịp tốc độ phát triển của nền bóng đá chuyên nghiệp, nhất là từ sự cố đã xảy ra 6 năm trước, có rất nhiều thời gian để TT nâng cao trình độ?

- Không thể nói năng lực TT chưa bắt kịp tốc độ phát triển của bóng đá Việt Nam. Bởi ngay đầu mùa giải, chúng tôi đã chuẩn bị đầy đủ mọi hành trang cho các TT, ngay cả ở tình huống xấu nhất. Tôi đánh giá công tác TT ở 13 vòng đấu đã qua đã hoàn thành nhiệm vụ. Còn muốn để TT thổi tốt hơn nữa, môi trường làm việc, công tác tổ chức và bộ máy điều hành phải thực sự nghiêm chỉnh. Chứ cái cảnh HLV, cầu thủ chỉ trích TT, ông bầu CLB đòi đổi TT, nếu không sẽ nghỉ chơi... thật khó chấp nhận. Đòi hỏi như thế là vô luật lệ và thiếu chuyên nghiệp. Nó vô tình tác động xấu khiến TT bị áp lực rồi mất đi sự vững vàng.

* Sau khi kết thúc mùa giải 2010, ông nhận định rằng chất lượng TT ta chưa đủ để đáp ứng 2 giải đấu (V-League và hạng Nhất) diễn ra cùng lúc. Không chỉ là chất lượng, ngay cả số lượng cũng thiếu. Vậy sau lượt đi mùa giải năm nay, ông thấy thế nào, đã đáp ứng được chưa?

- Thực sự ở lần trả lời năm trước, người viết chưa hiểu hết đại ý trong câu trả lời của tôi. Bởi tôi có ý nói chất lượng, số lượng TT vẫn chưa đủ. Cần phải đào tạo nhiều hơn và sàng lọc nhiều hơn nữa để tìm thêm những TT trẻ có triển vọng và tài năng.

* Theo ông, TT Việt Nam kém nhất ở điểm nào? Nhiều TT đi thổi quốc tế về nói thẳng, cầm còi ở ngoài dễ hơn thổi trong nước?

- Tôi nghĩ TT Việt Nam đang có 2 vấn đề tồn tại. Đó là yếu tố bản lĩnh, khi TT vẫn chưa có cái “thần” và độ vững trong cách cầm còi. Yếu tố chuyên môn một phần, nhưng không phủ nhận sự chuẩn bị trong tâm lý và giải quyết tình hình trên sân của TT Việt Nam còn có vấn đề. Ngay cách bắt mạch từng trận đấu, từng cầu thủ cũng phải có “bài”, có cách chứ không hề chung chung.

Việc TT thể hiện chưa tốt cũng một phần do môi trường bóng đá Việt Nam chưa ổn. Mới có 182 trận ở lượt đi diễn ra mà hàng loạt sự cố liên quan phản ứng trọng tài. Sự manh động của các đội bóng đang tăng vọt đáng báo động. Nguy cơ ấy đẩy TT lâm vào áp lực, nếu các cơ quan làm luật thiếu công cụ kiềm chế phản ứng từ các đội bóng. Nhìn kỹ, lượt đi, theo tôi chưa có trận nào được coi là “xương” cả. Chỉ khi nào đội bóng rơi vào cảnh sống dở, chết dở thì nguy cơ tiềm ẩn sự cố cao. Thế mà các CLB đã làm loạn lên thế này. Tôi nghĩ lượt về sẽ gay go, nếu BTC không đưa ra hình thức răn đe đích đáng. Còn chuyện thổi trong hay ngoài nước giống nhau cả thôi. Chỉ vì anh “nợ” CLB nào đó, mới thổi không công tâm nên mới bị phản đối. Tôi khuyên họ phải thổi sao cho đúng luật, hợp lý, không thiên vị ai cả, thì chẳng lo chuyện áp lực về phía mình.

* Bóng đá Việt Nam bây giờ là cuộc chơi kim tiền, nhiều ông bầu đổ cả trăm tỷ cho CLB, tiếc gì chút tiền với TT. Hoàn cảnh còn nguy hiểm hơn trước năm 2005. Chỉ cần thiếu bản lĩnh, các TT sẽ đánh mất mình...

- Tôi chưa kiểm chứng, nhưng cũng không thể phủ nhận chuyện một bộ phận TT bị “văn hóa phong bì” tác động đến tư tưởng. Tôi luôn nhắc nhở các học trò hãy nhìn vào sự cố năm 2005 để răn mình. Tiền không chính đáng, thì trước sau nó cũng rời mình ra đi. Các đội bóng giờ càng ngày càng giàu có và sẵn sàng chi tiền để giành giật chiến thắng cho chính mình, họ sẵn sàng làm mọi cách để có thành tích, kể cả tác động đến TT.

* Riêng vấn đề thu nhập của TT ông thấy đã ổn chưa?

- TT là một nghề đặc biệt nên đội ngũ cầm cân nảy mực cần phải được nhận mức lương xứng đáng hơn so với thời điểm này. Tôi thấy trong 5 năm qua, lương cầu thủ tăng rất nhiều. Còn mức đài thọ cho anh em TT chỉ tăng nhẹ mà không đáng kể. Trong khi ấy, áp lực, sự gian khó thì không ai bằng mà người trong nghề chúng tôi gọi là “làm dâu trăm họ”. Tôi nghĩ khi giải chuyên nghiệp của chúng ta phát triển chóng mặt thời gian qua, thì mức thu nhập TT phải tăng thêm 5 lần nữa mới xứng đáng với công sức và sự gian khổ do đặc thù công việc này.

Và tương lai

* Theo ông, vì sao TT Việt Nam vẫn bị chê là kém chất lượng? Vốn phụ trách mảng đào tạo của HĐTTQG, ông đã có lộ trình như thế nào và mất mấy năm để bóng đá Việt Nam có dàn TT ổn về chất lẫn lượng?

- Từ ngày 9 tới 11/5, chúng tôi sẽ tổ chức buổi họp đánh giá lại công tác tổ chức, công tác TT... 13 vòng đấu đã qua. Dựa trên báo cáo, số liệu chúng tôi tổng hợp thì tôi có thể khẳng định rằng các TT đã hoàn thành khá tốt. Đừng chê TT kém chất lượng mà phải đặt vào môi trường bóng đá Việt Nam để nhìn nhận. Ngay cả chuyện thuê TT ngoại tôi cho rằng không nên. Cái quan trọng phát triển nội lực và biến cái trong tay mình trở thành sức mạnh mới là quan trọng. Khi BTC chưa có án phạt đích đáng cho lỗi hành vi của các cá nhân hay đội bóng, thì TT chưa thể an tâm làm hết phận sự của mình. Riêng tôi tham mưu cho liên đoàn về các tiêu chuẩn hóa hệ thống đào tạo từ trước, nhưng tiếc rằng chưa có cải cách nào áp dụng ở nửa mùa giải vừa qua. Song thời gian tới, sẽ có những điều chỉnh nhằm thay đổi công tác phát triển TT. Còn lộ trình trong độ 2 năm nữa, tôi nghĩ chúng ta sẽ có lực lượng TT ổn về chất và lượng.

* Công việc liên quan đến TT có ảnh hưởng tới công việc cơ quan của ông không? Cơ duyên nào đưa ông gắn với nghiệp TT nhiều năm qua. Có lúc nào ông tính giã từ công việc liên quan TT chưa?

- Tôi phải bỏ đi rất nhiều thú đam mê để gắn bó trọn cả đời với sự nghiệp TT. Tôi cũng khá vất vả thu xếp việc đi dạy học và cầm còi rồi chuyển qua làm giám sát TT. Bây giờ khi tôi lên làm hiệu trưởng, tôi có thời gian hơn để làm việc bên phía HĐTTQG. Đam mê trong nghề đi dạy lẫn làm TT ăn vào máu và tôi chưa từng có ý nghĩ từ giã công việc này cả. Chỉ khi nào bóng đá Việt Nam không cần tôi nữa, tôi mới dừng lại. Tính tới nay tôi đã gần 38 năm liên tục gắn liền với nghề TT. Không khi nào tôi tự mãn mà luôn ý thức thiên chức đào tạo TT và liên tục cập nhật kiến thức bóng đá. Đầu tiên là từ TT cơ sở (năm 1978) cho tới TT quốc gia (1986) tới khi chuyển qua làm giám sát TT vào năm 1998.

Tôi tự hào nhất là khi còn đang cầm còi, tôi đã được liên đoàn mời làm giảng viên cho lớp TT sơ cấp, cùng với các giảng viên cựu trào khác. Hành trình dài ấy, tôi mất đi rất nhiều thứ, nhưng cũng có thêm bạn bè và nhiều kỷ niệm. Nhìn lại quãng đường 38 năm, tôi hoàn toàn đủ tự tin để ngẩng cao đầu khi gặp tất cả mọi người. Điều tôi mong mỏi nhất là giúp bóng đá Việt Nam có những TT tốt năng lực cũng như cái tâm cầm còi. Tôi vẫn còn nhiều dự định ấp ủ trong lòng.

* Cảm ơn ông về cuộc trao đổi và chúc ông tiếp tục có những đóng góp cho sự phát triển của TT Việt Nam.

Mộc Miên(thực hiện)