Phóng sự ảnh của Điêu Chính Tới
(TT&VH) - Ngày 31/12/2008, tại xã Chiềng Cơi, thành phố Sơn La, Sở VH-TT&DL phối hợp với UBND thành phố Sơn La (Sơn La) tổ chức phục dựng Lễ hội "Xên Mường" của dân tộc Thái Đen, thu hút hàng ngàn lượt đồng bào trong vùng tham gia dự.
Lễ hội " Xên Mường" còn gọi là lễ hội cúng mường được phục dựng nhằm sưu tầm, lưu giữ, bảo tồn, giới thiệu lễ hội truyền thống của dân tộc Thái Đen vùng Mường La đã gần 80 năm nay bị lãng quên.
Bà "Một" - Thầy mo chính trong lễ "Xên Mường"
Lễ hội Xên Mường trước đây cứ 2 năm tổ chức 1 lần vào dịp năm hết, Tết đến, thu hoạch xong mùa màng, với quan niệm của đồng bào dân tộc vùng Tây Bắc là cầu cho vạn vật bảo vệ con người, bản mường no ấm, mưa thuận gió hoà, mùa mang tốt tươi, bản mường đoàn kết vượt khó khăn, giúp nhau xây dựng cuộc sống ngày càng tốt hơn. Địa điểm chọn lễ cúng mường thường là tại một cánh rừng già được gọi là "Đông Xên". Lễ vật gồm mổ trâu, lợn, gà, sản vật, thóc gạo, hoa quả...
Phần lễ trong Xên Mường (cúng bản mường) gồm ông mo, bà "một" (người khấn vái chính) gọi "mời" các vị thần linh như thần sông, thần núi, thần thổ địa, thần cai quản ruộng nương, vùng miền, các linh hồn người có công dựng bản mường, đất nước và những linh hồn của những người trong bản mường đã mất về dự, "ăn", nhận các lễ vật do bản mường, con cháu dâng lễ.
Già trẻ, tham gia lễ hội "Xên Mường” cùng đi qua cầu và níu sợi dây Hồn Mường
Phần hội được diễn ra ngay sau phần cúng lễ kết thúc, gồm các trò chơi dân gian như: ném còn, kéo co, bắn nỏ, tó má lẹ (một trò chơi dân gian), trò chơi đánh chân đánh đầu, múa xoè bên đống lửa, tổ chức dân ca dân vũ, thăm hỏi, chúc tụng nhau (trước đây lễ hội Xên Mường diễn ra trong 3 ngày).
Lễ hội Xên Mường của người Thái Tây Bắc được phục dựng lần này nhằm đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hoá tinh thần của nhân dân. Đây còn là kết quả sưu tầm của các nghệ nhân, các nhà nghiên cứu dân tộc học và sự đóng góp của nhân dân nhằm bổ sung vào kho tàng di sản văn hoá các dân tộc Việt Nam, phát triển nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.