'Nhiệm vụ hoàn thành’ - vở diễn cảm động về Đại tướng Võ Nguyên Giáp

(Thethaovanhoa.vn) - Tối nay (4/2), Đài THVN ghi hình vở diễn Nhiệm vụ hoàn thành (đạo diễn Lê Hùng - Nhà hát kịch nói quân đội). Vở diễn đã giành Huy chương bạc trong Hội diễn nghệ thuật chuyên nghiệp toàn quân tại TP.HCM tháng 8/2014, giải B Cuộc vận động sáng tác văn học nghệ thuật và báo chí 5 năm Bộ quốc phòng.

Hướng tới kỉ niệm 70 năm thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam, Nhà hát kịch nói quân đội đã “đặt hàng” nhà văn Xuân Đức viết một vở kịch về Đại tướng Võ Nguyên Giáp.

Mặc dù có rất nhiều tư liệu về Đại tướng, nhưng để viết về một con người vĩ đại gắn liền với lịch sử cách mạng hào hùng của dân tộc, một hình tượng đã đi sâu vào tâm thức mỗi người dân Việt Nam, lại khái quát được cả sức mạnh của quân đội ta, đó không phải là việc dễ dàng. Xác định điều đó ngay từ đầu, nhà văn đã dày công nghiên cứu rất nhiều tài liệu, tìm hiểu những văn bản lịch sử và những nhân chứng sống có liên quan tới những cá tính, thói quen sinh hoạt, ngôn ngữ... của Đại tướng để có thể xây dựng được một hình tượng sân khấu xứng tầm, đáp ứng được những kì vọng của Nhà hát kịch nói Quân đội.

Sau một năm tìm hiểu và đặt bút viết, kịch bản Nhiệm vụ hoàn thành đã ra đời. Giám đốc Nhà hát kịch nói quân đội, Đại tá - NSƯT Đỗ Minh Hằng cho biết: “Khi làm vở, Nhà hát đã nhiều lần gặp gỡ gia đình Đại tướng. Qua ý kiến chỉ đạo của các cơ quan chức năng, kịch bản đã nhiều lần được chỉnh sửa. Gia đình Đại tướng có phản hồi tốt, góp ý từng chi tiết. Đạo diễn Lê Hùng, tác giả Xuân Đức rất nhiệt tình sâu sát để kịch bản hoàn thiện trước và trong quá trình làm vở”.

“Vở diễn hay đã đành, nhưng phải làm sao cho đúng”, đó là những tiêu chí không hề đơn giản với thể loại kịch tư liệu lịch sử về một nhân vật quen thuộc. Kịch bản là một câu chuyện ca ngợi người anh hùng Võ Nguyên Giáp trong tài thao lược chỉ huy và cả trong đời thường. Vĩ đại nhưng thật giản dị. Khi đối diện bất cứ khó khăn thử thách nào, Đại tướng cũng lấy phương châm hành động là phải hoàn thành nhiệm vụ, làm tròn trách nhiệm mà Đảng và Bác Hồ giao phó, góp phần vào sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước. Hoàn thành nhiệm vụ, do đó, cũng chính là cái tứ xuyên suốt toàn bộ kịch bản.

Kịch bản gồm 9 cảnh, chia làm hai phần, trải dọc theo chiều dài lịch sử ở những giờ khắc quan trọng mang tính quyết định, từ chiến dịch Điện Biên Phủ đến việc chuẩn bị cả về thế và lực cho quân dân ta trong kháng chiến chống Mỹ, từ khâu chuẩn bị ở những ngày đầu kháng chiến đến cuộc tổng tiến công mùa xuân 1975. Kịch bản khép lại bằng niềm thanh thản của Đại tướng sau khi đã hoàn thành nhiệm vụ của một công dân nước Việt.  

Với thể loại kịch tư liệu lịch sử, tái hiện vị Đại tướng huyền thoại Võ Nguyên Giáp trong chiều dài đồ sộ của hai cuộc kháng chiến, tác giả đã có giải pháp khôn ngoan là chọn những thời điểm lịch sử tiêu biểu, thể hiện phẩm chất thiên tài của Võ Nguyên Giáp ở những quyết định lịch sử liên quan tới sự thành bại của cả cuộc kháng chiến, tới vận mệnh của dân tộc. Những quyết sách này thể hiện rõ vai trò của cá nhân Đại tướng trong lịch sử, gắn liền với sức mạnh toàn dân, và ngược lại, “thời thế tạo anh hùng” - dân tộc, lịch sử đã tạo ra anh hùng huyền thoại Võ Nguyên Giáp.

Xung quanh nhân vật trung tâm Đại tướng Võ Nguyên Giáp là một loạt nhân vật: tướng Hoàng Văn Thái, tướng Lê Trọng Tấn, họa sĩ Lê Duy, Lệ Giang, Thà, chị Nguyễn Thị Quang Thái, chị Đặng Bích Hà, những người lính và linh hồn các liệt sĩ Quảng Trị.... Các nhân vật vệ tinh vừa là sự song chiếu, vừa là sự hô ứng góp phần thể hiện nhân vật trung tâm ở những góc nhìn, điểm nhìn khác nhau - người anh hùng và con người bình thường. 

Một vở diễn đẹp và xúc động

Hình tượng nhân vật trung tâm - Đại tướng Võ Nguyên Giáp được khắc họa toàn diện và xúc động, khi trực tiếp, khi gián tiếp, khi là hành động, khi là tâm linh... Các tác giả đã sử dụng nhuần nhuyễn nhiều thủ pháp xây dựng nhân vật, nhất là thủ pháp ảo mang nặng yếu tố tâm linh, tạo được những lớp cảnh đặc biệt, tạo đất diễn cho diễn viên, mang lại những cộng hưởng cảm xúc cho người xem

Hình ảnh Đại tướng đã được thể hiện một cách chân thực mà sống động qua diễn xuất của diễn viên - NSND Quốc Trị, từ giọng nói Quảng Bình của Đại tướng tới dáng đi và những cử động trên khuôn mặt, bàn tay của Đại tướng khi về già. Gia đình Đại tướng đã “xúc động gai người” khi như thấy hình ảnh thật của Đại tướng ở cảnh kết.

Không khí xúc động của vở diễn được cộng hưởng qua lời dẫn chuyện kết nối các cảnh diễn, đi theo chiều dài thời gian, và hơn nữa là hiệu ứng thẩm mĩ từ khán giả trong một không gian sân khấu được mở rộng tối đa linh hoạt, đầy sáng tạo từ vị trí đứng của người kể chuyện, của nhân vật trong cảnh diễn. Họ xuất hiện từ trên, từ bên sân khấu, từ giữa những hàng ghế khán giả... NSND, họa sĩ Doãn Châu hài lòng với giải pháp kết hợp giữa sân khấu và màn hình led thể hiện tư liệu lịch sử và mở rộng không gian diễn. Ngay ở cảnh khai từ, để tạo dựng không khí chiến dịch Điện Biên Phủ, hình ảnh trên phông màn led là khung cảnh náo nức của chiến dịch (hình ảnh tư liệu), trên sân khấu là cảnh bộ đội kéo pháo, và khắp xung quanh sân khấu, giữa hàng ghế khán giả là những đoàn dân công xe thồ nhộn nhịp... Sự dàn dựng đầy sáng tạo của vở diễn làm sống dậy không khí lịch sử thật hào hùng.

Phía sau những thành công của vở diễn, là những cảm xúc, suy tư lắng đọng với khán giả trong và ngoài quân đội. Đúng như lời Trung tướng Mai Quang Phấn - Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị, vở diễn “đã thể hiện được vị thế, tầm vóc của Nhà hát”.

Vũ Hoàng Hạnh