Nhân sự nước ngoài trong đoàn phim Việt Nam (kỳ 4 & hết): Những 'phù thủy' tạo ra giai điệu

Với sự kết hợp tinh tế giữa các giá trị văn hoá đa dạng trong việc sáng tác, Christopher Wong, Garrett Crosby, Ian Rees không chỉ là những nhà soạn nhạc xuất sắc mà còn trở thành cầu nối văn hóa, thúc đẩy sự đa dạng trong nhận thức của ngành điện ảnh Việt Nam.

Thực tế, nhạc phim là yếu tố được các nhà làm phim Việt Nam trong những năm gần đây dành một sự chú ý và đầu tư ở mức độ cao. Nhiều bộ phim như Người bất tử, Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh, Mắt biếc, Bố già,... có được thành công lớn có phần nhờ vào sự đóng góp của âm nhạc. Thậm chí, sau khi các bộ phim này kết thúc công chiếu, các tác phẩm nhạc phim vẫn có sự phát triển độc lập sau đó, thoát ly khỏi nội dung phim, nhưng vẫn được sự đón nhận và lắng nghe đông đảo từ khán giả.

Sự phát triển của nhạc phim trong điện ảnh Việt Nam thời gian qua gắn liền với nhiều tên tuổi như Trần Hữu Tuấn Bách với Tiệc trăng máu, Tôn Thất An với Ròm và Song lang,... Bên cạnh đó, các đạo diễn cũng cố gắng mời một số chuyên gia nước ngoài tham gia sáng tác để đem đến những luồng gió mới. Đối với những ai quan tâm đến môn nghệ thuật thứ bảy, nhà soạn nhạc Christopher Wong sẽ không là một gương mặt xa lạ.

Và  Christopher Wong không phải là cái tên duy nhất trong các dự án sáng tác nhạc phim Việt Nam. Làm việc cùng với Wong cũng như có một số dự án độc lập khác, hai nhà soạn nhạc Garrett Crosby and Ian Rees đều có cho mình một hành trình dài đồng hành với nền điện ảnh Việt Nam cũng như góp phần phát triển nhạc phim cho thị trường điện ảnh tại nước ta.

Nhân duyên kết nối ba tài năng

Christopher Wong được đào tạo tại trường đại học Irvine, California dưới sự hướng dẫn và chỉ dạy của chuyên gia nhạc phim nổi tiếng Jerry Goldsmith. Là một người gốc Á và sống trong môi trường Tây phương, không gian văn hoá đa dạng mà Chris tiếp xúc đã giúp anh có niềm cảm hứng sáng tác nên những giai điệu huyền bí, độc đáo.

Không xuất hiện nhiều trên thảm đỏ, nhưng Christopher Wong chính là người đứng sau phần nhạc phim ấn tượng của các dự án như Chuyện tình xa xứ, Giao lộ định mệnh, Cô dâu đại chiến, Scandal, Dòng máu anh hùng, Để Mai tính,...

Khác biệt với nhiều người trong ngành, bên cạnh việc hợp tác với các đạo diễn có tiếng trong giới làm phim như Victor Vũ hay Charlie Nguyễn, Christopher Wong cũng thể hiện sự cởi mở và sẵn lòng hợp tác với các đạo diễn trẻ. Nhờ đó, anh đã đồng ý viết nhạc cho bộ phim Gái già lắm chiêu 3 của đạo diễn Bảo Nhân và Nam Cito. Bộ phim sau này đã rất thành công và có nhiều tiếng vang.

Sự cởi mở của Christopher Wong không chỉ gắn với các đạo diễn trẻ mà còn mở rộng tới các tài năng nhạc phim mà anh có dịp gặp gỡ. Đầu tiên là Garrett Crosby. Christopher đã gặp gỡ Garrett khi Garrett vẫn còn là một cậu học sinh trung học với ước mơ là trở thành một nhà soạn nhạc như John Williams hay Hans Zimmer - những thần tượng của anh. Sau đó, Garrett bắt đầu ở vị trí thực tập sinh cho Christopher trong phim Dòng máu anh hùng.

Bên cạnh Garrett Crosby, một nhà soạn nhạc khác là Ian Rees cũng được tham gia vào quá trình sáng tạo sau đó. Ian Rees chính là bạn cùng lớp cùng với Garrett Crosby. Dù tham gia muộn trong các dự án cùng với Christopher và Garrett, Ian Rees vẫn có thể ăn ý dễ dàng với hai nhà soạn nhạc vốn đã có sự hợp tác lâu dài từ trước.

Nhờ nhân duyên gặp gỡ giữa ba con người này, hàng loạt tác phẩm nhạc phim ăn khách được ra mắt tại Việt Nam như trong các phim Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh, Mắt biếc,...

Là những nhà soạn nhạc người nước ngoài, Christopher, Garrett và Ian đã mang những giá trị phương Tây bằng những âm thanh của dàn giao hưởng châu Âu vào nhạc phim. Tuy vậy, các tác phẩm của các anh vẫn gây ấn tượng với khán giả Việt Nam, sử dụng những nhạc cụ Tây phương nhưng không bỏ quên những gì được coi là tinh tuý của văn hoá Việt Nam. Những tác phẩm nhạc phim với sự kết hợp tinh tế giữa các giá trị văn hoá đa dạng chính là kết quả của quá trình không ngừng vượt qua những khó khăn trong nỗ lực hợp tác giữa những con người đến từ những đất nước khác nhau.

Hành trình đặc biệt

Với các nhà soạn nhạc, văn hoá là thứ không thể thiếu trong quá trình sáng tác. Chỉ với vài phút, nhạc phim cần gói gọn đủ cảm xúc mà bộ phim vài tiếng muốn truyền tải tới khán giả. Vì thế, nhà soạn nhạc phải hiểu được tinh thần, giá trị, mong muốn của khán giả tại nơi mà bộ phim sẽ được phát hành.

Tuy nhiên, việc tìm hiểu văn hoá không bao giờ là một việc dễ dàng vì điều này không chỉ đòi hỏi sự tự nghiên cứu mà còn là việc giao tiếp với những người có am hiểu về nền văn hoá Việt Nam.

Hai nhà soạn nhạc Garrett Crosby và Ian Rees cùng thừa nhận, ngôn ngữ thường tạo ra rào cản lớn đối với các nhà làm phim và đặc biệt là các nhà soạn nhạc. Khi không xuất thân cùng một nền văn hoá và nói những ngôn ngữ khác nhau, sự giao tiếp trong đoàn phim thường sẽ kém hiệu quả.

Dù vậy, những trải nghiệm thực tế của các nhà soạn nhạc ngoại quốc đã không gặp quá nhiều trở ngại. Các dự án mà Christopher, Garrett và Ian đã thực hiện cùng với đội ngũ Việt Nam, đặc biệt là các dự án phim của Victor Vũ, đã diễn ra suôn sẻ nhờ vào khả năng giao tiếp ngoại ngữ tốt của hầu hết nhân sự trong đoàn. Hơn nữa, các đoàn làm phim Việt Nam đặc biệt hỗ trợ các nhà soạn nhạc người nước ngoài trong việc truyền tải tinh thần văn hoá, tạo ra nguồn cảm hứng sáng tác. Garrett Crosby và Ian Rees chia sẻ, họ đều nhận được kịch bản dịch sang tiếng Anh với sự chuẩn bị kỹ càng và chu đáo từ đoàn phim dành cho các nhân sự người nước ngoài.

Bên cạnh đó, theo các nhà soạn nhạc này, tiếng Việt là một ngôn ngữ đẹp, có vần có điệu như một bài hát. Dẫu không nghe hiểu được hoàn toàn, họ vẫn cảm nhận được trong từng câu chữ của tiếng Việt ẩn chứa điều gì.

Garrett Crosby cho biết: "Nhiều lúc tôi chỉ đơn giản xem những đoạn phim chưa qua xử lý và không có phụ đề, nhưng nhìn nét mặt của diễn viên cũng như âm sắc, thái độ trong lời nói tôi vẫn có thể cảm nhận được chuyện gì đang xảy ra. Và thế là tôi mường tượng đoạn nhạc trong đầu và sáng tác".

Có nghĩa, ngôn ngữ có thể trở thành rào cản, nhưng các nhà soạn nhạc hoàn toàn có khả năng tận dụng vẻ đẹp của chúng để làm cảm hứng sáng tác.

Trong hầu hết các dự án có sự tham gia của ba nhà soạn nhạc, Christopher Wong sẽ là cầu nối chính giữa hai nhà soạn nhạc còn lại và các đạo diễn. Trò chuyện, Christopher nhấn mạnh rằng, sự tin tưởng với đạo diễn là điều quan trọng thúc đẩy sự thành công trong giao tiếp và giúp đôi bên hiểu được ý muốn của nhau. Cụ thể, trong quá trình làm việc với đạo diễn Victor Vũ, các nhà soạn nhạc đã có dịp được vị đạo diễn chia sẻ về âm nhạc cả đương đại và truyền thống của Việt Nam, các loại nhạc cụ dân tộc... Tương tự, Garrett Crosby cho biết quá trình chia sẻ này từ các đạo diễn sẽ cung cấp thêm nguồn tham khảo, làm chất liệu và cảm hứng cho việc sáng tác của các nhà soạn nhạc.

Đáng nói, khi nhận thấy ít nhạc phim tại Việt Nam tận dụng sức mạnh của dàn nhạc giao hưởng, ba nhà soạn nhạc đã viết lại những ca khúc rất quen thuộc của Việt Nam kết hợp với âm thanh với phong cách phương Tây để mang lại những cảm giác hoàn toàn mới cho khán giả. Sự giao thoa giữa các nền văn hoá trong nhạc phim đã mang lại những hiệu ứng thành công không ngờ.

Những hy vọng cho tương lai

Theo Ian Rees, điện ảnh Việt Nam  -  và đặc biệt là nhạc phim  - sẽ còn vươn xa. Anh cho rằng người Việt Nam không cần quá đeo đuổi thành công hay bài học điện ảnh từ phương Tây để lại. Ian tin rằng, các đạo diễn Việt Nam vẫn nên hiểu được khán giả mình cần gì, dù có áp dụng các giá trị phương Tây thì vẫn cần thể hiện được những gì gọi là bản sắc của con người Việt Nam.

Bên cạnh đó, ngân sách hiện nay của Việt Nam cho thị trường phim ảnh cũng ngày càng tăng. Nhờ vậy, mọi yếu tố trong phim từ hình ảnh cho đến âm thanh được đầu tư một cách kỹ càng và bài bản hơn.

Tuy nhiên, Garrett lưu ý rằng các nhà làm phim Việt Nam cũng nên cẩn thận trước việc quá đầu tư vào các yếu tố khác mà bỏ quên cái cốt lõi nhất của bộ phim là nội dung.

Sự xuất hiện của của Chistopher Wong, Garrett Crosby và Ian Rees đã cho thấy tầm quan trọng của việc hợp tác quốc tế trong nhịp phát triển của ngành công nghiệp điện ảnh Việt Nam. Bởi, sự gặp gỡ và làm việc giữa những con người đến từ những đất nước khác nhau sẽ thúc đẩy những cách giao tiếp và trao đổi hiệu quả, khuyến khích sự đa dạng và nhận thức văn hóa trong sáng tạo nghệ thuật. Qua đó, nền điện ảnh của Việt Nam sẽ trở nên nhiều sắc màu, phong phú và có khả năng tiếp cận không chỉ khán giả trong nước mà có thể vươn xa hơn nữa.