Một góc nhạc trẻ, nhìn từ 'Thiên lý ơi'

Thiên lý ơi là MV của Jack ra mắt cách đây tròn 3 tháng, ngày 22/2/2024, trên kênh YouTube J97 của nam ca nhạc sĩ với số lượng người đăng ký lên tới 6,06 triệu người. Cho tới cuối tuần qua (18/5/2024) MV Thiên lý ơi đạt gần 17,7 triệu lượt xem, 253 nghìn lượt thích và lên tới hơn 120 nghìn bình luận. Thông qua Thiên lý ơi có thể nhìn thấy một góc đời sống âm nhạc của giới trẻ hiện nay.

1. Trước hết, con số 120 nghìn bình luận dành cho Thiên lý ơi có lẽ đạt kỷ lục về lượng bình luận cho 1 nội dung âm nhạc (MV) của ca, nhạc sĩ đăng tải trên YouTube.

Cũng xin nói thêm, ngay cả khi chủ yếu phần bình luận trên kênh của các nghệ sĩ sẽ theo xu hướng là đồng tình, tán thưởng, khen. Cũng có thể một lượng không nhỏ trong số những bình luận ấy là nỗ lực của các fan góp phần "đẩy" cho sản phẩm mới ra mắt của nghệ sĩ mình yêu thích được chú ý hơn và sớm được lan tỏa. Nhưng không thể phủ nhận con số trên cho thấy mức độ quan tâm của khán giả đối với Jack làrất lớn.

Trước con số kỷ lục ấy, người viết có nhấp vào xem các bình luận và gần như không thấy có những bình luận kiểu tự động. Mỗi bình luận có một nội dung riêng với đủ các khía cạnh được đề cập đến. Nhiều nhất vẫn là những lời khen đại loại như: MV không quá đầu tư nhưng tạo hiệu quả đẹp, 2 nhân vật học sinh đáng yêu; ca khúc dễ thương, như gợi lại năm tháng tuổi học trò; Giai điệu bài hát vui tươi, ca từ mộc mạc gần gũi, dễ nghe dễ hát... Có người lại khen giọng hát của Jack nhẹ nhàng, cảm xúc và giữ được luyến láy tạo thành nét riêng khó lẫn…

Cũng có khán giả gửi lời cảnh báo với Jack rằng "hãy bình tĩnh giải quyết mọi chuyện đừng sập bẫy truyền thông", đồng thời động viên an ủi: "Còn rất nhiều người đang thương và ủng hộ em lắm" (TK @NgaPhan-bw2bp). Trong khi có khán giả vì yêu quá mà so sánh Jack với hình ảnh loài… hoa sen cao quý và khẳng định: "Giống như hoa sen, bạn cũng có thể phát triển và vượt qua được những thời kỳ tăm tối và khó khăn nhất của cuộc đời bạn. Bạn có thể vươn lên để tỏa sáng vì sẽ luôn có điều gì đó bên trong bạn mà thế giới này không thể chạm tới được" (TK @QuyenLA1989-3).

2. Vậy Thiên lý ơi và Jack có gì mà khán giả hưởng ứng nồng nhiệt đối với ca khúc và "thủy chung không rời" đối với ca sĩ? Các cụ ta đã có câu "Yêu nhau củ ấu cũng tròn", dẫn ra ca dao tục ngữ ở đây có vẻ như hơi xa xôi nhưng thực tế lại khá đúng khi áp dụng vào văn hóa thần tượng trong giới trẻ. Trong khi theo cảm nhận khách quan của người viết sau khi đã xem MV Thiên lý ơi thì nó ở mức trung bình khá.

Thiên lý ơi với phần hình ảnh không có gì sáng tạo mới mẻ, vẫn theo mô-típ học trò đã quen thuộc trong nhiều sản phẩm. Trong khi ở phần âm nhạc thì Thiên lý ơi cũng chưa có yếu tố sáng tạo hay điểm nhấn nào khiến cho người viết cảm thấy phải nhớ hoặc khó quên. Cần nói rằng, chính Jack đã từng có những sản phẩm tạo dấu ấn riêng, khiến khán giả phải nhớ cả giai điệu ca khúc cũng như cách nam ca sĩ này thể hiện. Và điều này chưa được phát huy hiệu quả trong Thiên lý ơi.

Dẫu thế, Thiên lý ơi là một sản phẩm xuất hiện sau một thời gian vắng bóng của nam ca sĩ khiến cho fan của anh cảm thấy hả hê như ngày nắng hạn gặp được cơn mưa rào.

Một yếu tố khác nữa khiến khán giả hứng thú với Thiên lý ơi đó là Jack có xu hướng quay trở lại phong cách âm nhạc đã "đóng đinh" trong lòng khán giả khi nhắc tới anh. Điều đó hiện hữu khá rõ trong câu hát gắn với ca từ: "Anh ở vùng quê khu nghèo khó đó, có trăm điều khó/ Muốn lên thành phố nên phải cố, sao cho bụng anh luôn no/ Thế rồi gặp em, những vụn vỡ đã lỡ đêm lại nhớ, nằm mơ gọi tên em"...

Đoạn điệp khúc vẫn giữ phong cách "đặc trưng" gắn liền với Jack khiến khán giả cảm thấy thích thú: "Thiên lý ơi, em có thể ở lại đây không? Biết chăng ngoài trời mưa giông nhiều cô đơn lắm em/ Thiên lý ơi, anh chỉ mong người bình yên thôi, nắm tay ghì chặt đôi môi rồi ngồi giữa lưng đồi".

Ngoài những câu nhạc Jack thể hiện theo phong cách riêng mà khán giả đã quen tai, Thiên lý ơi còn có phần đầu hát gần như hát nói và có sử dụng một đoạn rap ở giữa bài. Nhìn chung toàn bộ lối tiến hành giai điệu của Thiên lý ơi tạo một cảm giác gần gũi, trẻ trung, tuy đơn giản nhưng mang tinh thần "chill chill", tạo cho người nghe một cảm giác thư giãn, dễ chịu. Đó có lẽ cũng chính là một trong những yếu tố khiến khán giả đón nhận ca khúc và "trung thành" với chàng ca sĩ.

3. Nhưng bên cạnh sự đón nhận thì Jack cũng đã hứng chịu những "cơn mưa gạch đá" từ dư luận.

Lần "bão dư luận" gắn liền với sản phẩm Thiên lý ơi có tâm điểm khiến mọi người chú ý chính là những nhận xét từ một đồng nghiệp âm nhạc, nhạc sĩ/streamer ViruSs.

Có thể tóm tắt câu chuyện là cách đây vài năm, 2 nam nghệ sĩ có hợp tác và ra một bản beat mà sau khi Thiên lý ơi ra mắt ViruSs tiết lộ đó chính là bản beat do anh và Jack hợp tác sản xuất, trong khi trên sản phẩm chỉ có duy nhất tên của Jack và việc nam ca sĩ sử dụng lại beat này mà không hề có thông báo hay thỏa thuận gì với ViruSs.

Trước thông tin này, Jack phản hồi rằng "beat đó trên mạng cũng có", Jack khẳng định nó đã xuất hiện "3-4 năm rồi" và rằng "anh nói như thể anh làm beat vậy" rồi cho rằng thông tin ViruSs đưa ra là không chính xác.

Trong cuộc tranh luận ấy, ViruSs còn từng đưa ra thông tin: "Nhiều ca khúc của Jack đều viết trên các beat có sẵn vì Jack không có khả năng làm producer (nhà sản xuất)"...

Nhân đây cũng xin nói thêm về một trong những cách làm nhạc của giới trẻ hiện nay là mua một beat có sẵn trên mạng, sau đó sáng tác giai điệu và lời ca trên nền beat nhạc đó và trở thành một ca khúc hoàn chỉnh. Điều này không giống cách sản xuất một tác phẩm âm nhạc của những giai đoạn trước đây.

Có thể nói, việc phụ thuộc vào một beat nhạc có sẵn không giúp gì cho sự khích lệ tính sáng tạo của một nhà sản xuất âm nhạc, đồng thời, nó đưa người sáng tác giai điệu và lời ca vào một khuôn khổ nhất định nên sự sáng tạo với dấu ấn cá nhân cũng phần nào bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, nó lại rất tiện lợi, giúp cho những người có thế mạnh về sáng tác giai điệu được dễ dàng hơn, tiện lợi và chủ động hơn trong việc sản xuất một sản phẩm âm nhạc. Và  nó cũng phù hợp với thời buổi âm nhạc giải trí,không cần quá riêng biệt nhưng cần yếu tố phù hợp đám đông như hiện nay.

4. Cũng liên quan đến những lùm xùm xung quanh Thiên lý ơi, xuất hiện một vấn đề cũng không nên bỏ qua. Đó là sau khi Thiên lý ơi của Jack ra mắt chưa lâu thì xuất hiện bản cover của T.R.I (một nam ca sĩ, nhạc sĩ được giới trẻ yêu thích, người đứng sau nhiều ca khúc thành công như: Chúng ta sau này và Ánh sao và bầu trời). Cái "nguy" ở đây là sau đó phần cover của T.R.I lại rất hot trên mạng xã hội TikTok và có nguy cơ lấn át bản chính. Chính vì vậy, nam ca sĩ, nhạc sĩ T.R.I sau đó đã phải đưa ra lời xin lỗi cộng đồng mạng và không giới thiệu bản full cover nhằm tôn trọng quyền lợi về bản quyền tác giả.

Nếu nhìn từ góc độ một khán giả bình thường không liên quan gì đến âm nhạc, sẽ thấy hầu như ca sĩ nào mới ra sản phẩm sẽ có nhiều ca sĩ hưởng ứng bằng cách tung và các bản cover không lâu sau đó. Thế nhưng thực tế nhiều khi không phải vậy. Các bản cover hầu như đều có chủ ý. Chủ yếu sẽ là những ca sĩ trong cùng một công ty quản lý hoặc nhóm những người bạn thân thiết với nhau đã có sự thống nhất với nhau. Trường hợp những khán giả yêu nghệ sĩ và thích ca khúc mới ra cũng có thể cover nhưng giả sử bản cover có tiềm năng "hot" hơn bản chính thì những người trong cuộc sẽ có những động thái cụ thể riêng. Đây cũng là một trong những yếu tố mới chỉ có trong thời đại mạng xã hội đang làm "bá chủ" đời sống giải trí âm nhạc như hiện nay.

Quay trở lại với Jack và Thiên lý ơi. Như nhiều khán giả nhận định, Jack hợp với những sản phẩm "khoe" được cái riêng trong cách hát như những ca khúc đầu tiên anh trình làng. Anh nên đi theo hướng đó và bổ sung thêm những yếu tố mới mẻ để không bị "cũ" dần theo thời gian. Trong khi, để tránh được những lùm xùm không đáng có thì cần phát huy tư duy sáng tạo độc lập, cần rõ ràng, rành mạch trong việc khai thác - đó cũng là một trong những yếu tố quyết định con đường nghệ thuật dài hay ngắn của người nghệ sĩ. Điều này, không chỉ đúng với riêng Jack.