Kiệt tác điện ảnh 'Schindler's List': 25 năm vẫn không ngừng tranh cãi

(Thethaovanhoa.vn) - 25 năm sau khi lần đầu tiên có mặt tại các rạp chiếu, bộ phim kinh điển Schindler's List (Danh sách Schindler) lại một lần nữa có mặt tại các rạp chiếu trên khắp thế giới với phiên bản 4K Ultra HD. Và sau 1/4 thế kỷ, những tranh cãi về bộ phim từng đoạt nhiều giải Oscar này lại vẫn chưa bao giờ ngừng.

Tái hiện sự nghiệp gần 5 thập kỷ của huyền thoại Steven Spielberg

Đạo diễn Steven Spielberg sắp tự mình xuất hiện trước máy quay vào mùa Thu này, với tư cách nhân vật chính của bộ phim tài liệu về cuộc đời và sự nghiệp của ông.

Đây là bộ phim của đạo diễn Mỹ lừng danh Steven Spielberg, kể về doanh nhân Đức Oskar Schindler (1908-1974) và cuộc giải cứu hơn 1.000 người Do Thái của ông.

Cột mốc đặc biệt của Spielberg

Sau khi phim Schindler's List có mặt tại các rạp chiếu Mỹ trong 1 tuần hồi tháng 12/2018, tác phẩm điện ảnh này đã trở lại các rạp chiếu ở Đức hôm 27/1, trùng Ngày Quốc tế Tưởng niệm các nạn nhân bị phát xít Đức tàn sát. Phim còn được chiếu tại Ba Lan, đất nước có nhiều bối cảnh được quay trong phim, đồng thời là nơi có trại tập trung nổi tiếng Auschwitz của Đức quốc xã.

“Thật khó tin rằng đã 25 năm trôi qua kể từ khi phim Schindler's List lần đầu tiên xuất hiện tại các rạp chiếu”, đạo diễn Steven Spielberg nói. “Những câu chuyện có thật về nạn tàn sát người Do Thái. Và những bài học trong phim về việc chống lại sự thù hận giữa con người với nhau vẫn tiếp tục vang dội đến ngày hôm nay. Tôi thật vinh dự khi khán giả có thể trải nghiệm bộ phim một lần nữa trên màn bạc”.

Spielberg phát hành phim Schindler's List hồi năm 1993, năm ông 46 tuổi, và kiệt tác điện ảnh này đã đoạt nhiều giải thưởng, trong đó gồm có giải Oscar Phim hay nhất và Đạo diễn xuất sắc nhất.

Thời điểm đó, Spielberg được biết đến nhiều hơn với các bom tấn như Jaws (Hàm cá mập), Indiana Jones và E.T. (Cậu bé ngoài hành tinh). Những tác phẩm này đã đưa ông trở thành một trong những nhà làm phim thành công nhất ở Hollywood. Nhưng trong quá trình tạo nên những biểu tượng lâu dài của nền văn hóa đại chúng Mỹ, Spielberg đã bất ngờ tung ra bộ phim sử thi Schindler's List, dù ông xuất thân từ một gia đình Do Thái.

Gia đình Spielberg đã mất nhiều người thân trong các trại tập trung của Phát xít Đức ở Ba Lan và Ukraine. Nhưng rất ít người tin rằng đạo diễn của các bộ phim về những con cá mập giết người và những người ngoài hành tinh này lại có một câu chuyện nghiêm túc về nạn tàn sát người Do Thái trên màn bạc. Và Spielberg chứng minh nhiều người đã nhầm.

Schindler's List được Spielberg dàn dựng theo tiểu thuyết ăn khách năm 1982 Schindler's Ark của nhà văn Australia Thomas Keneally. Trong đó, Schindler (tài tử Liam Neeson thủ vai) là một doanh nhân khá thành đạt sống ở Krakow (Ba Lan). Ông xây dựng một nhà máy sản xuất men và đạn dược, với nhiều lao động khổ sai là người Do Thái và Ba Lan.

Là thành viên của đảng Quốc xã, nhưng Schindler không thể chịu nổi cách đối xử tàn bạo đối với người Do Thái. Rất nhanh, với sự giúp đỡ của một kế toán (nhân vật hư cấu), ông lên kế hoạch đánh lừa sĩ quan Đức Amon Göth (do Ralph Fiennes thủ vai), chỉ huy trại tập trung Płaszów, để cứu những người Do Thái của mình.

Di sản gây tranh cãi

Được quay ở nhiều điểm thuộc Ba Lan, bộ phim dài hơn 3 tiếng của Spielberg lập tức nhận về vô vàn lời khen bởi những chi tiết gây xúc động. Thế nhưng, phim lập tức gây tranh cãi, khi mang cảm giác về một bộ phim đậm chất Hollywood với một cái kết có hậu.

“Chúng ta nghĩ rằng đây là một bộ phim về nạn tàn sát người Do Thái ư? Đây là một bộ phim thành công, phải không?”, đạo diễn nổi tiếng người Mỹ gốc Do Thái nổi tiếng Stanley Kubrick từng gây chú ý với nhận xét của mình. “Nạn tàn sát người Do Thái của phát xít Đức đã cướp đi sinh mạng của khoảng 6 triệu người, trong khi Schindler's List lại chỉ nói tới 600 người trốn thoát”.

Tuy gây tranh cãi, nhưng tài năng đạo diễn và cách tiếp cận câu chuyện một cách đầy cảm xúc của Spielberg đã nhận được sự đồng cảm và lời ca ngợi của số đông khán giả. Một trong những người ủng hộ phim nhiệt thành nhất là Ruth Kluger, giáo sư chuyên nghiên cứu về Đức thuộc trường Đại học California, đồng thời là một nạn nhân sống sót trong nạn tàn sát người Do Thái.

"Ngoài phim tài liệu Shoah của Claude Lanzmann, Schindler's List của nhà giải trí lớn nhất Hollywood là tác phẩm ấn tượng nhất về thảm họa với người Do Thái mà tôi biết trong điện ảnh”, Kluger nói.

Thế nhưng, đạo diễn Lanzmann mà Kluger nhắc đến lại thấy bị sốc khi xem phim Schindler's List và ông cho rằng phim quá cường điệu. Trong khi đó, Imre Kertész, nhà văn Hungary từng giành giải Nobel Văn học đồng thời cũng là một nạn nhân sống sót trong một trại tập trung, đã chỉ trích lối “suy nghĩ tích cực” của Spielberg. Ông cho rằng nhà làm phim Mỹ này đã kể câu chuyện trong phim “theo quan điểm của những người chiến thắng”.

Tuy nhiên, không thể phủ nhận, vào thời điểm khi có nhiều người Mỹ không hiểu từ “Holocaust” (nạn tàn sát người Do Thái của Phát xít Đức) và thậm chí nhiều người còn nghi ngờ liệu những người theo Chủ nghĩa Quốc xã có giết người Do Thái hay không, thành công của phim Schindler's List đã góp phần nâng lịch sử diệt chủng thành ý thức phổ cập.

• 'Bridge Of Spies', sự trở lại của quái kiệt Steven Spielberg

Đạo diễn Spielberg đã sử dụng toàn bộ số tiền thu được từ bộ phim này để thiết lập Tổ chức Lịch sử Những người sống sót. Tổ chức này thực hiện nhiều cuộc phỏng vấn các nạn nhân Do Thái sống sót trên toàn thế giới sau Thế chiến thứ 2 và và bảo tồn các dữ liệu này cho hậu thế.

Như thế, sau 25 năm, khi Schindler's List trở lại rạp chiếu thì di sản của nó vẫn gây tranh cãi. Và sự thật, dù phim được quảng bá là “câu chuyện thật đến mức khó tin”, nhưng thực tế nhiều khán giả và nhà phê bình vẫn phải chấp nhận rằng bộ phim chính luận nghiêm túc nhất của Spielberg không thể tách rời phong cách làm phim Hollywood của ông.

Việt Lâm (tổng hợp)