Đòn phủ đầu để “nắn gân” Gadhafi

(TT&VH) - Ngày 19/3, máy bay chiến đấu của Pháp đã nổ súng mở màn cho cuộc can thiệp quân sự với nhiều giai đoạn, được xem là lớn nhất của phương Tây vào thế giới Arab, kể từ khi Mỹ tấn công Iraq hồi năm 2003.

>> Chuyên đề: Xung đột ở Libya

Vòng mở đầu của chiến dịch mang tên “Odyssey Dawn” đã diễn ra khi 20 máy bay chiến đấu Pháp mở nhiều cuộc không kích vào các mục tiêu của quân đội chính phủ Libya rồi trở về an toàn.

Cơn mưa tên lửa

Tiếp đó, giống như kịch bản của nhiều chiến dịch quân sự lớn kể từ năm 1991, các tàu chiến Mỹ đã tổ chức “bắn dọn đường” bằng tên lửa hành trình Tomahawk. 5 tàu chiến Mỹ đang hiện diện ở vùng biển gần Libya là các tàu khu trục mang tên lửa USS Stout, USS Barry, các tàu ngầm USS Providence, USS Scranton, USS Florida cùng một số tàu chiến Anh đã bắn tổng cộng 112 quả tên lửa Tomahawk vào 20 mục tiêu khác nhau. Con số tên lửa này ít hơn nhiều 288 quả Tomahawk được phóng lên trong những giờ khởi đầu cuộc Chiến tranh vùng Vịnh hồi năm 1991.

Quả tên lửa đầu tiên tới đích sau đó 1 tiếng đồng hồ. Lầu Năm Góc nói rằng mục tiêu chính của cuộc tấn công đầu là các tên lửa phòng không tầm xa SA-5 của quân đội Libya, với khả năng tiêu diệt máy bay hoạt động trong phạm vi 300km. Libya cũng có trong tay khoảng 50 tên lửa 50 SA-6, loại đã được người Serb ở Bosnia dùng để bắn hạ chiếc F- 16 của đại úy không lực Mỹ Scott O’Grady hồi năm 1995.

Một chiếc xe tăng của quân đội Libya cháy đen vì trúng tên lửa của máy bay Pháp

Hệ thống phòng không của Libya, cũng giống như Iraq, có khoảng 30 tên lửa đất đối không, kết nối với 15 radar cảnh báo sớm nằm dọc theo bờ biển Địa Trung Hải. Lầu Năm Góc đánh giá chúng có thể chứa “mối đe dọa lớn” với các máy bay đối phương khi chúng bay qua hoặc bay gần không phận Libya. “Bất kỳ lúc nào đối đầu với một hệ thống phòng không đã được triển khai, bạn cũng phải xử lý nó một cách nghiêm túc” - Tư lệnh Hải quân Mỹ Gary Roughhead nói trong một cuộc phỏng vấn gần đây.

Việc tiêu diệt các tên lửa, radar và thiết bị liên lạc nằm trong hệ thống này, vì thế, đóng vai trò rất quan trọng trong việc triển khai vùng cấm bay. Chúng sẽ mở ra một khoảng không rộng lớn để máy bay trinh sát ở tầm cao thấp như Predator và Global Hawk có thể hoạt động. Ngoài ra, máy bay của liên quân sẽ có thể tấn công nhiều mục tiêu ở Libya một cách hiệu quả hơn mà không phải lo ngại tính mạng phi công sẽ bị đe dọa.

Phô trương lực lượng

Để thực thi giai đoạn chế áp lực lượng phòng không Libya, liên quân đã huy động một lực lượng quân sự rất hùng hậu. Pháp, cùng với Anh dẫn đầu liên quân, đã triển khai 20 máy bay Rafale và Mirage tới căn cứ không quân Solenzara ở đảo Corsica nằm tại Đại Trung Hải. Các máy bay này chỉ mất 1 giờ bay là tới Libya và sẽ hoạt động quanh thành phố Benghazi do phiến quân kiểm soát.

Tàu sân bay Charles de Gaulle của Pháp mang theo 15 máy bay đang ở trên bờ biển Địa Trung Hải, dự kiến sẽ tới bờ biển Libya vào cuối ngày 21/3. Đội hình chiến đấu của con tàu gồm khu trục hạm chuyên phòng không Jean-Bart và Forbin, khu trục hạm chuyên chống tàu ngầm Dupleix, tàu khu trục Aconit và tàu tiếp dầu La Meuse. Pháp cũng điều 6 chiếc máy bay tiếp dầu C-135, 1 máy bay cảnh báo sớm AWACS tham gia chiến dịch.

Anh đã sử dụng các tàu ngầm loại Trafalga để bắn tên lửa Tomahawk và máy bay Tornado GR4 bắn tên lửa Stormshadown vào hệ thống phòng không của Libya. Ngoài ra, các máy bay Eurofighter Typhoon cũng được đưa vào tình trạng báo động sẵn sàng hỗ trợ chiến dịch. Những máy bay này sẽ nhận được sự hỗ trợ của máy bay tiếp dầu VC10 và Tristar cùng các máy bay trinh sát E3D Sentry và Sentinel. 2 tàu khu trục của Anh là HMS Westminster và HMS Cumberland đang ở trong Địa Trung Hải, có thể được huy động ngay khi cần thiết.

Tên lửa Tomahawk được phóng đi từ tàu chiến Mỹ

Mỹ tích cực chuẩn bị cho các cuộc tấn công bằng tên lửa vào hệ thống phòng không Libya, nhưng lại không cho máy bay tham gia các nhiệm vụ không kích. Giới chức Mỹ tuyên bố họ chỉ làm nhiệm vụ hỗ trợ đồng minh và không có ý định dính líu thêm vào một cuộc chiến mới. Mỹ hiện có 2 tàu khu trục mang tên lửa đang ở Địa Trung Hải là USS Barry và USS Stout, 2 tàu tấn công đổ bộ USS Kearsarge và USS Ponce cùng tàu chỉ huy kiểm soát USS Mount Whitney. Một số nhân chứng nói rằng họ đã thấy ít nhất 5 máy bay F-18, 2 chiếc C-17 và một chiếc C-130 chở hàng của Mỹ tới hạ cánh tại căn cứ không quân nằm ở Aviano, miền Bắc Italia.

Ngoài 3 nước trên, Canada cử đến một căn cứ Italia 6 chiếc máy bay F-18 và 140 nhân viên quân sự. Tàu khu trục HMCS Charlottetown của nước này cũng đã tới Địa Trung Hải và sẵn sàng chuẩn bị hậu cần cho lực lượng chiến đấu Canada. Đan Mạch đưa 6 chiếc F-16 tới một căn cứ không quân Mỹ ở Sigonella, Sicily cùng 132 nhân viên hỗ trợ.

Italia đã cho liên quân sử dụng 7 căn cứ quân sự của nước này và đưa 4 chiếc Tornado với khả năng chống radar, tên lửa vào tư thế sẵn sàng chiến đấu. Tàu sân bay Giuseppe Garibaldi của Italia hiện đã rời Sicily với 8 máy bay trên boong. Tây Ban Nha cử đi 4 chiếc F-18 và một chiếc Boeing 707 làm nhiệm vụ tiếp dầu. Nước này cũng triển khai một tàu ngầm, một tàu khu trục và một máy bay trinh sát. Na Uy điều tới 6 chiếc F-16 và 100 nhân viên hỗ trợ.

Khó đoán diễn biến

Được biết các giai đoạn tiếp theo của chiến dịch sẽ bao gồm việc thiết lập quy trình cần thiết để nhanh chóng cứu các phi công bị bắn hạ, tiếp dầu cho các máy bay tuần tra trên không, triển khai hoạt động của máy do thám Global Hawk và máy bay trinh sát RC-135 Rivet Joint, triển khai các chuyến bay gây nghẽn điện tử của máy bay EC-130H Compass Call và tổ chức các vụ tấn công tiêu diệt radar do máy bay EA-6B Prowlers cùng máy bay F-16CJ thực hiện. Tất cả những công đoạn này phải được hoàn tất, trước khi các chiến đấu cơ của liên quân bắt đầu tuần tra trên vùng cấm bay.

Liên quan tới đòn phủ đầu vừa diễn ra, giới phân tích cho rằng liên quân sẽ không tấn công tới tấp Libya mà sẽ vừa đánh vừa thăm dò. “Tôi có cảm giác là liên quân sẽ có một khoảng dừng ngắn trong mấy ngày tới để xem nhà lãnh đạo Libya Moammar Gadhafi có chịu từ chức hay không” - Cliff Kupchan, một nhà phân tích cao cấp tại tập đoàn tư vấn rủi ro chính trị Eurasia Group đánh giá - “Nếu ông ta không từ chức, các cuộc tấn công sẽ tiếp diễn với mức độ tăng lên và thậm chí liên quân sẽ triển khai cái tôi gọi là “vùng cấm xe cộ qua lại”. Ở những vùng này, cả máy bay lẫn các vũ khí hạng nặng của Libya như xe tăng và pháo đều sẽ không thoát khỏi việc bị không kích nếu lộ diện”.

Tuy nhiên theo nhà phân tích Anthony Cordesman của Trung tâm Chiến lược và Nghiên cứu quốc tế, nếu lực lượng mặt đất của Gadhafi cố thủ một chỗ thì tình hình sẽ trở nên khó khăn hơn. “Câu hỏi đặt ra là liệu sự kết hợp của lực lượng phiến quân và sức mạnh của không lực liên quân có thể khiến Gadhafi mất khả năng sử dụng quân đội và tiến tới chỗ mất quyền? Hay quân đội Mỹ sẽ phải chuyển từ chỗ đóng vai trò hỗ trợ thành can thiệp trực tiếp vào tình hình Libya” - Cordesman nói -“Tại thời điểm này, chẳng ai trong chúng tôi có thể biết rõ mọi chuyện rồi sẽ ra sao”.