Góc nhìn mới của Gen Z về sự nghiệp

Gen Z, thế hệ trưởng thành cùng với sự bùng nổ của Internet và công nghệ, đang thách thức những quan niệm truyền thống về sự nghiệp.

Không còn mặn mà với việc gắn bó trọn đời với một công ty, Gen Z (những người được sinh ra từ năm 1997-2012) theo đuổi sự linh hoạt, đa dạng và tự chủ trong công việc. Trong bối cảnh đó, "side hustle" – công việc tay trái – trở thành một phần không thể thiếu trong định nghĩa sự nghiệp của một bộ phận lớn Gen Z, chứ không đơn thuần chỉ là hình thức kiếm thêm thu nhập. Xu hướng này không chỉ phản ánh tinh thần khởi nghiệp mạnh mẽ của thế hệ trẻ, mà còn viết lại luật chơi trên thị trường lao động.

Sự trỗi dậy của xu hướng side hustle không phải là một hiện tượng nhất thời. Theo thống kê, 36% người trưởng thành Mỹ, trong đó Gen Z chiếm tỷ lệ đáng kể, có công việc tay trái trong năm 2024, với thu nhập trung bình 891 USD/tháng. Đáng chú ý, khảo sát của Paychex chỉ ra rằng 93% Gen Z đang làm nhiều công việc cùng lúc, tỷ lệ cao nhất so với các thế hệ khác. Dữ liệu từ Anh cũng cho thấy xu hướng tương tự, với 69% người trẻ từ 16-26 tuổi đang cân nhắc hoặc đã có sự nghiệp freelance (làm việc tự do), tự kinh doanh và công việc tay trái. Điều này cho thấy side hustle không còn đơn thuần là công việc làm thêm, mà đã trở thành một chiến lược xây dựng sự nghiệp dài hạn, một lối đi mới để đạt được sự ổn định tài chính và tự chủ trong công việc.

Gen Z không nhìn nhận sự nghiệp như một con đường thẳng tắp, mà là một danh mục đầu tư cần được đa dạng hóa, tương tự như chiến lược đầu tư tài chính. Họ ý thức rõ rằng trong thời đại biến động, phụ thuộc vào một nguồn thu nhập duy nhất không còn đảm bảo sự an toàn và ổn định. Side hustle, do đó, trở thành một "lớp bảo vệ", giúp họ giảm thiểu rủi ro. Chẳng hạn, cô Natalie Fischer, 25 tuổi, sống tại Seattle, đã từ bỏ công việc phân tích dữ liệu với mức lương 6 con số để tập trung toàn thời gian vào các công việc tay trái trực tuyến của mình. Trước đó, khi còn giữ công việc cũ, cô đã dành tới 30 giờ mỗi tuần để chia sẻ những mẹo về tài chính cá nhân và quảng bá sản phẩm trên mạng xã hội. Fischer tin rằng việc đa dạng hóa nguồn thu nhập là điều cần thiết và dự kiến thu nhập từ side hustle của cô sẽ sớm vượt xa mức lương ở công việc cũ. Cô tin rằng: "Đã qua thời chỉ dựa vào một nguồn thu nhập". Câu chuyện của Fischer là minh chứng rõ nét cho việc Gen Z sẵn sàng từ bỏ công việc truyền thống để theo đuổi đam mê và tự chủ tài chính thông qua side hustle.

Side hustle mang đến cho Gen Z cơ hội khám phá bản thân, tích lũy kinh nghiệm và phát triển những kỹ năng thiết yếu cho thế kỷ 21, như tư duy sáng tạo, giải quyết vấn đề, quản lý thời gian và làm việc độc lập. Thông qua side hustle, họ có thể thử nghiệm nhiều lĩnh vực khác nhau, từ kinh doanh online, sáng tạo nội dung, thiết kế đồ họa đến lập trình, tư vấn, mà không bị ràng buộc bởi một công ty hay ngành nghề cụ thể. Những kinh nghiệm và kỹ năng này không chỉ hữu ích cho công việc tay trái, mà còn là lợi thế cạnh tranh khi tìm kiếm việc làm chính thức hoặc phát triển sự nghiệp tự do.

Một ví dụ điển hình là anh Colin Stroud, 24 tuổi, đến từ Ohio. Xuất phát từ một bài đăng trên LinkedIn chia sẻ về cách sử dụng điểm thưởng thẻ tín dụng để du lịch Hawaii, Stroud đã nhận thấy nhu cầu tư vấn du lịch cá nhân và bắt đầu cung cấp dịch vụ này. Kết quả là anh và vợ đã kiếm được 3.000 USD từ công việc tay trái này chỉ trong một tháng. Trường hợp của Stroud cho thấy Gen Z hoàn toàn có thể biến kiến thức và sở thích cá nhân thành nguồn thu nhập ổn định.

Sự phát triển của công nghệ và Internet, đặc biệt là các nền tảng trực tuyến như mạng xã hội, sàn thương mại điện tử, website tuyển dụng freelance, đã tạo "bệ phóng" cho sự bùng nổ của side hustle, đặc biệt là đối với Gen Z, thế hệ am hiểu công nghệ. Các nền tảng này giúp họ tiếp cận khách hàng, quảng bá dịch vụ và xây dựng thương hiệu cá nhân một cách hiệu quả.

Tuy nhiên, con đường side hustle cũng không thiếu những thách thức. Việc cân bằng giữa nhiều công việc, đặc biệt là khi còn đang học tập hoặc làm việc toàn thời gian, đòi hỏi sự kỷ luật, quản lý thời gian hiệu quả và nỗ lực không ngừng. Gen Z còn phải đối mặt với rủi ro về thu nhập không ổn định và thiếu sự bảo vệ pháp lý. Việc thiếu kinh nghiệm và kiến thức kinh doanh cũng có thể dẫn đến thất bại.

Gen Z, với tư duy cởi mở và sẵn sàng thích nghi, không ngại thử nghiệm những mô hình làm việc mới, kết hợp giữa công việc toàn thời gian và side hustle, hoặc theo đuổi sự nghiệp tự do toàn thời gian. Sự thay đổi này cũng đặt ra những thách thức mới cho các doanh nghiệp. Để thu hút và giữ chân nhân tài Gen Z, các công ty cần phải linh hoạt hơn trong chính sách tuyển dụng và quản lý nhân sự, tạo điều kiện cho nhân viên phát triển side hustle và cân bằng giữa công việc và cuộc sống cá nhân.

Side hustle không chỉ là một xu hướng nhất thời, mà là một cuộc cách mạng trong tư duy về sự nghiệp. Nhưng liệu side hustle có thực sự là chìa khóa cho một tương lai sự nghiệp tươi sáng của Gen Z? Câu trả lời còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố song chắc chắn rằng, xu hướng này sẽ tiếp tục định hình lại thị trường lao động và cách chúng ta nhìn nhận về công việc trong những năm tới.