(TT&VH Cuối tuần) - Chú chó Uggie (The Artist) ngộ nghĩnh, chó Lassie (Lassie) huyền thoại, chó Bim trắng tai đen (White Bim Black Ear) cảm động, chó Hachiko (Hachi: A Dog’s Tale) trung thành nhất hành tinh… góp phần đưa loài chó trở thành một trong những nhân vật được yêu thích nhất trên màn ảnh. Nhưng tất cả đều thua xa Rin Tin Tin - đó không chỉ là một “tài tử” điện ảnh đơn thuần, mà phải gọi là một ngôi sao vĩ đại nhất trong tất cả những diễn viên không biết nói. Năm nay tròn 80 năm Rin Tin Tin qua đời (1932 - 2012).
Sống sót trong thế chiến
Trung sĩ Mỹ Lee Duncan - tác chiến trong phi đội thứ 135, tiểu đoàn đóng ở Lorraine, Pháp trong những ngày cuối cùng của Thế chiến 1. Duncan nhớ rõ như in buổi sáng ngày 15/9/1918, khi ông được cử tới thanh sát một doanh trại đổ nát của Đức. Khi tới nơi, ông để ý một tòa nhà bị trúng pháo và nhận ra rằng nó là một trại huấn luyện quân khuyển.
Ông quyết định kiểm tra và xem những gì còn sót lại của trại này. Bên trong, ông thấy xác của khoảng hơn một chục con chó đã chết bởi đạn pháo. Duncan nghe thấy một tiếng rên rỉ và sau cùng ông tìm thấy một con chó mẹ thuộc giống chó chăn cừu và ổ chó gồm 5 con chó con gầy trơ xương chỉ mới khoảng 5 ngày tuổi, đang thoi thóp chờ chết vì đói.
Do có công phát hiện nên Duncan được chọn 2 con đẹp nhất, một đực và một cái, còn các thành viên trong nhóm của ông đưa con mẹ và các con chó con còn lại về doanh trại. Vài tháng sau, chỉ duy nhất hai con chó con mà Duncan đã nhận nuôi (được ông đặt tên là Rin Tin Tin và Nannette theo tên các con rối Pháp mà trẻ em Pháp thường tặng cho lính Mỹ để làm bùa may mắn) là sống sót.
Khi chiến tranh kết thúc, Duncan thu xếp đưa hai con chó con về nhà ông ở Los Angeles, nhưng trong lúc vượt Đại Tây Dương, chó cái Nannette mắc bệnh viêm phổi và qua đời, ngay sau khi tới Mỹ. Duncan tìm nuôi một con chó con khác cũng nòi chăn cừu Đức, và đặt tên là Nannette II, để cho Rin Tin Tin có bạn. Rin Tin Tin có màu lông chồn sẫm và đôi mắt cũng rất sẫm. Được ông chủ Duncan gọi yêu là Rinty, chú chó này học được rất nhiều trò biểu diễn và có thể nhảy cao.
Cứu sống hãng Warner Bros.
Năm 1922, Duncan và Rinty tham dự một buổi biểu diễn chó ở Los Angeles, tại đây Rinty biểu diễn trước đám đông bằng cách nhảy cao khoảng 4 mét. Sau buổi diễn, người quen của Duncan là Charles Jones, người vừa phát triển một loại camera quay tốc độ chậm, xin được quay cảnh Rinty biểu diễn trước máy quay này với mức thù lao 350USD.
Xem con chó của mình diễn xuất, Duncan bắt đầu tin rằng Rin Tin Tin có thể trở thành một Strongheart tiếp theo (Strongheart là nghệ danh của Etzel von Oeringen, một con chó chăn cừu Đức, và là một trong những diễn viên điện ảnh chó đầu tiên). Duncan sau này viết, “Tôi đã rất phấn khích về ý tưởng cho con chó của tôi đóng phim, tới nỗi tôi cứ suy nghĩ về nó suốt cả ngày đêm”.
Trong những tuần sau đó, nỗi khao khát của Duncan càng dâng trào, và ông quyết định đưa chú chó của mình tới Hollywood. Tình cờ gặp một đoàn phim kinh phí thấp của hãng Warner Bros. đang khó khăn trong việc quay ngoại cảnh với một con chó sói, Duncan mau mắn tiếp cận đạo diễn và bảo với họ rằng Rinty có thể đóng cảnh đó trong một lượt quay. Đúng như lời ông nói, chú chó phi thường của Duncan đóng cảnh này trong một lượt quay và cả hai đều được thuê tham gia toàn bộ quá trình quay phim Man From Hells River. Bộ phim ăn khách và Rin Tin Tin gây được ấn tượng mạnh mẽ.
Không chịu dừng lại ở đó, Duncan thậm chí còn tiến xa tới mức viết một kịch bản để cho Rin Tin Tin đóng vai chính. “Hồi đó Hollywood rất khác”, nhà báo Susan Orlean của tờ New Yorker, cho biết. “Duncan dẫn chú chó - kịch bản kẹp dưới nách, bước tới bước lui trên Đại lộ Hoàng hôn, gõ cửa khắp Hollywood và nói: “Tôi có một con chó xuất chúng nè. Tôi cũng có kịch bản nè. Làm một bộ phim cho chúng tôi nhé’”. Chẳng có ai đáp lại, chỉ có hãng Warner Bros. lúc đó đang rất èo uột và trên bờ vực phá sản, nên đồng ý bật đèn xanh sản xuất kinh phí thấp cho kịch bản Where The North Begins của Duncan, trong đó Rinty đóng vai một con chó ưu tú được chó sói nuôi dưỡng.
“Rin Tin Tin chưa bao giờ ăn roi, và những điều tuyệt vời mà chú chó này làm trên màn ảnh được hoàn thành nhờ sự tử tế và hướng dẫn tận tình của đoàn phim, chứ không phải nhờ roi vọt. Ngay cả trong những cảnh Rinty phải bị đánh, tôi không bao giờ cho phép một ngọn roi nào chạm vào con chó”. Duncan khẳng định ngay trong bộ phim đầu tiên của Rin Tin Tin, “Lúc đầu, con chó không biết mình đang xem những hình ảnh của bản thân nó, nhưng khi chợt nhận ra, nó lắc đuôi dữ dội”.
Thật bất ngờ khi giới phê bình và khán giả say mê bộ phim Where The North Begins cực độ. Thế là chỉ trong một đêm, danh tiếng của Rin Tin Tin lan khắp nước Mỹ và được Hollywood biết đến như là “Chú chó đã cứu sống hãng Warner Bros.”.
Diễn viên mang lại nhiều doanh thu nhất
Hãng Warner Bros. nhận được hàng ngàn lời yêu cầu làm tiếp các bộ phim có sự có mặt của Rin Tin Tin. Ngay lập tức một hợp đồng béo bở đã được ký, theo đó Rinty sẽ đóng vai chính trong 26 bộ phim cho hãng Warner. Đóng bộ phim đầu tiên của mình vào năm 1923, đến năm 1926 Rinty là diễn viên mang lại nhiều doanh thu nhất cho phòng vé thế giới. Vào lúc ấy, mỗi tuần chú kiếm được cho ông chủ Duncan khoảng 6.000USD. Một con số rất lớn mà thời ấy không có mấy ngôi sao đạt được. Rin Tin Tin được săn đón nhiều và được ký nhiều hợp đồng quảng cáo. Chú có mặt trong quảng cáo của các thương hiệu thức ăn dành cho chó như Ken-L Ration, Ken-L-Biskit và Pup-E-Crumbles.
Trong thập niên 1920, sự thành công về thương mại mà Rin Tin Tin mang lại cho hãng Warner Bros. đã truyền cảm hứng cho các hãng khác sử dụng những con chó tương tự để thực hiện các tác phẩm ăn theo danh tiếng của chú nhằm kiếm lợi nhuận, nổi bật là chó Ace The Wonder Dog của hãng RKO, cũng là một con chó chăn cừu.
Khi danh tiếng của Rinty đang ở đỉnh cao, hãng War- ner sẵn sàng nuôi 18 con chó đóng thế được huấn luyện để giảm stress cho “minh tinh chó” của họ, và cung cấp cho Rinty một đầu bếp riêng nấu các bữa ăn hàng ngày gồm thịt thăn, và Rinty ăn trong lúc một dàn nhạc cổ điển chơi bên cạnh để giúp cho chú dễ tiêu hóa thức ăn! Thậm chí có tin đồn cho rằng Rin Tin Tin giành được nhiều phiếu bầu nhất cho giải Nam diễn viên chính xuất sắc tại lễ trao giải Os- car đầu tiên năm 1929!
Từ năm 1930 tới 1955, Rin Tin Tin xuất hiện trong ba vở kịch truyền thanh nhiều kỳ, mở đầu bằng vở The Wonder Dog, trong đó chó Rin Tin Tin đầu tiên thực hiện các hiệu ứng âm thanh của chính mình cho tới khi chú chết vào năm 1932, thì Rin Tin Tin con kế tục.
Nhà báo Susan Orlean của tờ New Yorker kể chi tiết trong cuốn sách của bà, Rin Tin Tin: The Life And The Legend (Rin Tin Tin: Cuộc đời và huyền thoại) về cuộc hành trình của Rin Tin Tin từ thân phận một con chó mồ côi bị để lại trên một chiến trường Thế chiến 1 tới khi trở thành thần tượng quốc tế và ngôi sao điện ảnh.“Rin Tin Tin xuất hiện trong những bộ phim bên cạnh các ngôi sao lớn của phim câm thời đó, với tên chú nằm trên cả tựa phim. Rin Tin Tin mang lại nhiều doanh thu hơn bất cứ diễn viên nào thời đó, và là… nam diễn viên hàng đầu”. Orlean nói, Rin Tin Tin thành công một phần nhờ chú đã nổi bật suốt kỷ nguyên phim câm, “Trong các bộ phim câm, người và chó bình đẳng với nhau. Không ai nói được ra tiếng… Hơn nữa, chó nhìn tự nhiên hơn người khi không nói chuyện. Khi xem một số bộ phim câm thời này, chúng ta thấy hơi buồn cười vì ai cũng đều biết, người có thể nói chuyện, nhưng lúc đó làm gì có âm thanh… Chó chỉ làm những gì chúng làm một cách tự nhiên. Và chúng không trông có vẻ yếu thế còn người thỉnh thoảng có vẻ yếu thế. Chó là những diễn viên phim câm hoàn hảo”.
Rin Tin Tin bất tử!
Rin Tin Tin là một trong những ngôi sao mang lại nhiều lợi nhuận nhất cho Warner Bros. Nhưng khi phim có tiếng nói xuất hiện, giống như nhiều ngôi sao phim câm cùng thời với chú, Rinty bị sa thải. “Ngay khi mọi người bắt đầu nghe tiếng nói trong phim, họ bị hấp dẫn bởi điều đó… Việc chó không biết nói khiến cho chúng có vẻ kém thú vị hơn trong phim khi mà mọi người đang bị hấp dẫn bởi khả năng mới là nghe âm thanh”. Warner Bros. gửi ông chủ Duncan một lá thư với nội dung, “Chúng tôi đang dốc sức vào phim tiếng, nên không còn cần thuê Rin Tin Tin nữa vì, như mọi người đều biết… chó không nói được!”.
Sau đó, Rin Tin Tin chỉ còn được giao vai trong các bộ phim hạng B suốt quãng đời còn lại của chú, ngoài ra còn tham gia diễn xiếc tạp kỹ với các ngôi sao lớn khác. Chú cũng tham gia đóng vài bộ phim có tiếng, gồm cả bộ phim nhiều tập Lone Defender, bộ phim bị các nhà phê bình chê, dù công chúng vẫn yêu mến Rinty.
Đón xem loạt bài mới trên Góc khuất kỳ tới về những nghệ sĩ ẩn mình trong showbiz Việt |
Rin Tin Tin lìa đời tháng 8/1932, khi chỉ một tháng nữa là chú bước vào tuổi 14 và được đưa trở về nơi chôn nhau cắt rốn của chú ở Pháp, để chú an nghỉ tại nghĩa trang nổi tiếng dành cho chó, Cimetière des Chiens ở Asnières-sur- Seine, một thị trấn trong vùng đô thị Paris. Vào ngày Rin Tin Tin chết, chú không còn đủ sức để đi đến bên ông chủ thân yêu. Ngôi sao tóc vàng Jean Harlow đi qua và đặt đầu chú vào lòng bà khi chú chết. Tại Mỹ, cái chết của chú chó đặc biệt này gây ra một phản ứng đau buồn trên toàn quốc. Một chương trình dài một tiếng đồng hồ nói về Rin Tin Tin được phát vào ngày hôm sau. Nhà báo Orlean nói: “Cái chết của Rinty ở một quy mô mà chúng ta khó tưởng tượng được vào thời nay. Các chương trình truyền thanh bị cắt ngang khắp nước Mỹ bằng một bản tin loan báo cái chết của chú. Các lời cáo phó xuất hiện ca tụng tính nết của chú và mô tả sự ra đi của Rin Tin Tin là một bi kịch, vì chú là một nhân vật không thể thay thế trong văn hóa Mỹ và quốc tế”.
Ngay từ khi danh tiếng còn lừng lẫy, ông chủ Duncan đã có ý thức duy trì dòng dõi huyết thống đích thực của Rin Tin Tin. Ông luôn tin chú chó thân yêu của mình là bất tử, dù nó đã ra đi nhưng đó không phải là sự kết thúc. Sau khi Duncan qua đời vào ngày 20/9/1960, với sự tán thành của ông, dòng dõi Rin Tin Tin ngày nay vẫn tiếp tục phát triển bằng cách gây giống các con của chú tại trại Rin Tin Tin ở thành phố Latexo, bang Texas, nơi một ổ chó gồm từ 8-11 con chó con ra đời mỗi năm. Rin Tin Tin hiện thời là đời thứ 12 trong dòng dõi tính từ con Rin Tin Tin đầu tiên.
Tại thành phố New York, Thị trưởng Jimmy Walker tặng cho Rin Tin Tin một chiếc chìa khóa để vào thành phố. Rin Tin Tin vinh dự là con thú đầu tiên được gắn ngôi sao trên Đại lộ Danh vọng Hollywood tại địa chỉ 1623 phố Vine. Được ký tên bằng một dấu bàn chân chú và một dòng chữ được viết bởi ông chủ Duncan: “Most faithfully, Rin Tin Tin” (Vô cùng trân trọng, Rin Tin Tin)
Bá Vũ