Ca khúc 'You Raise Me Up' của Secret Garden: Sức mạnh bí ẩn của nghệ thuật

(Thethaovanhoa.vn) - Có những ca khúc khởi điểm nhỏ bé, như một mầm cây, nhưng sức mạnh tiềm ẩn qua năm tháng đã dần giúp nó cắm rễ sâu, vươn cành ra xa. You Raise Me Up (Người nâng tôi lên) chính là vậy. Sức mạnh của nó nằm ở lòng trắc ẩn, sự nâng đỡ mà ai cũng khao khát dựa vào trước những biến cố ở đời.

VIDEO: Ngày 20/10, rơi nước mắt khi nghe lại những ca khúc bất hủ về Mẹ!

Đưa cơm cho mẹ đi cày, Mẹ yêu ơi, Huyền thoại mẹ, Nhật ký của mẹ, Người mẹ của tôi, Về thăm mẹ, Tìm lại lời ru, Mẹ yêu con Ru con, Mẹ, Nơi ấy con tìm về... Những ca khúc mà mỗi lần vang lên, ai cũng chực rơi nước mắt...

Ở Việt Nam, You Raise Me Up đã nhiều lần được đặt lời Việt, mang ý nghĩa tôn giáo như Ngài nâng tôi lên, Chúa đỡ nâng con... Cũng có không ít lời giải thích tôn giáo quanh ca khúc. Tuy nhiên, câu chuyện về sự ra đời của nó lại không hoàn toàn là vậy.

Một cảm giác đặc biệt

Nhạc sĩ Rolf Lovland sáng tác You Raise Me Up ở phiên bản không lời vào năm 2002 với tên gọi ban đầu là Silent Story (Câu chuyện lặng yên). Dự định là để dành cho album sắp tới, Once In A Red Moon, của bộ đôi thắng giải Eurovision năm 1995 - Secret Garden và nghệ sĩ vĩ cầm Fionnuala Sherry.

Đợt thu âm lần này kéo dài suốt một tuần dằng dặc, cả ngày và đêm. Vào giai đoạn cuối, bộ đôi đã làm demo choSilent Story. Sau khi thu âm chỉ với keyboard và vĩ cầm, trong trạng thái nửa tỉnh nửa mơ, họ đã biết rằng trong tay mình là một giai điệu đặc biệt.

Trong tổng số 21 bản demo đã làm, chỉ có 12 sẽ được đưa vào album cuối cùng. Sau nhiều tranh luận, họ đã lập một danh sách xếp hạng các bản. Silent Story chỉ đứng thứ 18/21. Cảm thấy không thể bỏ lại giai điệu này, bộ đôi quyết định phải thu âm lại nó với Dàn nhạc Giao hưởng Quốc gia Ireland. Tuy nhiên, khi mix album, họ lại quay lại dùng phiên bản violin của bản demo, vì cảm thấy “nó mang cảm giác đặc biệt về việc khám phá ra điều gì đó trong lần đầu tiên - thứ ma thuật đó không thể thay thế được”.

Khi đó, vừa lúc đọc xong cuốn sách The Whitest Flower của Brendan Graham, Lovland nghĩ đây chính là người hoàn hảo để viết lời ca khúc chưa hoàn thiện. Cả 2 gặp nhau vào 1 buổi chiều, cùng nghe giai điệu. Đêm đó, Graham đã hoàn thiện phần lời mà không cần phải sửa tới 1 lần. Ca khúc giờ trở thành You Raise Me Up và lần đầu tiên nó được vang lên là trong tang lễ của chính mẹ Lovland.

Ngày 26/3/2002, Secret Garden phát hành You Raise Me Up dưới dạng đĩa đơn, có phần giọng của Brian Kennedy và Tracy Campbell. Ban đầu, họ định chọn Johnny Logan để hát nhưng phải thay đổi vì muốn tách nó nó khỏi Eurovision: Logan từng 2 lần thắng giải với tư cách nghệ sĩ và 2 với tư cách nhạc sĩ, Lovland 1 lầnvới tư cách nghệ sĩ và 2 với tư cách nhạc sĩ còn Graham cũng thắng 1 lần với tư cách nhạc sĩ.

Nghe lại bản thu âm You Raise Me Up của Secret Garden:

Đĩa đơn bán rất chạy ở cả Ireland và Na Uy nhưng phải tới năm 2004 mới lừng danh toàn cầu nhờ phiên bản của JoshGroban- người đã khuyếch trương nó trên sân khấu của Oprah Winfrey, Ellen Degeneres, American Idol và cả Super Bowl. Ca khúcđứng No.1 6 tuần trên BXH Adult Contemporary dành cho những ca khúc phổ biến nhất trên đài dành cho người thành niên của Billboard, được đề cử Grammy và chỉ riêng năm 2004, được phát hơn 500.000 lần trên các đài phát thanh Mỹ. Westlife cũng đứng No.1 tại Anh với You Raise Me Up, là đĩa đơn lớn nhất trước giờ của nhóm. Ca khúc sau đó được hát lại ở hơn 125 quốc gia.

Ai là “người” trong ca khúc?

“Khi tôi ngục gã/ Và tâm hồn mỏi mệt/ Khi khó khăn ập tới và trái tim đè nặng mình/ Tôi đứng đây và đợi trong yên lặng/ Tới khi người đến và ngồi bên/ Người nâng tôi lên/ Nên tôi có thể đứng trên những đỉnh núi/ Người nâng tôi lên/ Để tôi bước qua sóng biển/ Tôi mạnh mẽ khi dựa trên vai người/ Người nâng tôi lên… cao hơn chính tôi”.

Những câu hát tưởng chừng rõ ràng này là một trong những bí ẩn được truy tìm ráo riết nhất trong bao năm qua.

Để hiểu được ý nghĩa của You Raise Me Up, có lẽ phải đi từ tiểu thuyết The Whitest Flower của Graham mà Lovland đã đọc và tìm thấy kết nối ở đây.

Lấy bối cảnh là Nạn đói Lớn ở Ireland, cuốn sách là câu chuyện về chiến thắng của một người phụ nữ giữa nỗi tuyệt vọng của cả đất nước. Đó là tháng 8/1945. Tại vườn bách thảo Dublin, lần đầu tiên phát hiện ra loài nấm gây bệnh vàng lá thối rễ Phytophthora. Chính nó đã gây ra Nạn đói Lớn, dẫn tới cái chết của hơn 1 triệu người và buộc 1 triệu người khác phải di cư. Một bi kịch lớn vĩnh viễn thay đổi Ireland.

Ellen O’Malley là một trong số hàng triệu nạn nhân này. Cô mất đi người chồng, bị lừa đến Australia để có được cuộc sống tốt đẹp hơn, bỏ lại phía sau 3 người con thân yêu. Cô bước vào khoang hầm tàu cho người nghèo và đến nơi với đứa con sơ sinh ốm yếu. Nhưng Ellen, một phụ nữ có tinh thần quật cường, đã vượt lên trên mọi áp bức và cuối cùng trở lại trả thù những kẻ đã gây ra bao đau đớn cho cô.

Tuy nhiên, trong rất nhiều năm (và tới tận nay), You Raise Me Up vẫn được coi là bản thánh ca dâng lên Chúa. Từng câu trong ca khúc được truy ngược về kinh thánh như chuyện về Chúa nâng đỡ các con chiên, về linh hồn bạc nhược, thậm chí là hình ảnh Ngài bước trên sóng nước. Và ngược lại, cũng có vô vàn bài phân tích theo hướng ngược lại.

“Người” trong You Raise Me Up luôn là một nhân tố bí ẩn. Chính xác thì đó là ai? Tất nhiên, để tìm ra câu trả lời, mọi người đều hướng về nguồn gốc của nó: Graham.

“Tôi thường được hỏi rằng: “Người” mà ông nói tới trong You Raise Me Up là ai” - Graham nói. “Tôi không bao giờ trả lời câu hỏi đó và tốt nhất là không nên trả lời. Theo cách đó, “người” có thể là bất cứ ai mà anh muốn… mẹ, cha, chị em gái, anh em trai, con trai, con gái, ông bà, chồng, vợ, đối tác, một người tình, lãnh đạo, giáo viên… hay thậm chí là một sức mạnh bên ngoài chúng ta… thiên nhiên… sự tươi đẹp của thế giới chúng ta. “Người” có thể là bất cứ ai hay bất cứ điều gì nâng đỡ chúng ta lên tầm cao hơn mà tự ta có thể làm.

Trong những lúc khốn khó tràn lan với tất cả mọi người, “người” có thể là chính chúng ta thông qua những việc ta giúp nhau, giữ an toàn cho nhau… để nâng nhau lên. Đó có thể là mỗi người các bạn, khắp thế giới đang cùng nhau biểu diễn ca khúc này với hy vọng, sức mạnh và lòng biết ơn với tất cả mọi người ở mọi quốc gia, cộng đồng đã quan tâm tới ta… luôn ở bên ta… giữ cho chúng ta an toàn”.

Nhưng rõ rằng, sự bí ẩn của You Raise Me Up không chỉ tới từ ca từ. Còn ở đó một sức mạnh tinh thần đặc biệt mà Lovland và Sherry đã cảm nhận ngay từ bản không lời. Một sức mạnh bí ẩn của nghệ thuật.

Thư Vĩ